Amerikan Uluslarası Cumhuriyetçiler Enstitüsü (IRI) tarafından yaptırılan son kamuoyu yoklaması Türk seçmeninin başkanlık sistemine karşı olduğunu ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı adaylığının az farkla desteklendiğini ortaya koydu. AKP hükümetinin muhalefeti kısıtlama eğilimi içinde olduğu düşüncesindeki toplumun, Ergenekon soruşturmasına yönelik kuşkuları da son 1 yıl içinde dikkat çekici biçimde artmış durumda.

Başbakan Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olması durumunda “AKP’nin oy kaybına uğrayacağı” ve “partide liderlik konusunda Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün isimlerinin ön planda olduğu” şeklindeki bulguları nedeniyle kamuoyunda geniş ilgi uyandıran araştırmanın ayrıntılarına Cumhuriyet ulaştı.

Dünyada 60’tan fazla ülkede temsilciliği bulunan IRI, son 1 yıl içinde Türkiye’de beş kamuoyu araştırması yaptırdı. İstanbul merkezli Infakto araştırma şirketi tarafından yapılan çalışmaların sonuncusu, 5-28 Ekim tarihleri arasında Türkiye’nin 12 bölgesinde 2013 denekle yapıldı. Araştırmanın belli başlı bazı sonuçları şunlar:

Erdoğan’ın Köşk şansı ortada

• Türk halkı başkanlık sistemi istemiyor. Sadece yüzde 17’si başkanlık sistemine geçilmesi taraftarı. Yüzde 41 kesin karşı.

• Aday olması durumunda cumhurbaşkanlığı seçiminde Başbakan Erdoğan’a oy vereceklerin oranı yüzde 44. Karşı olanlar ise yüzde 40.

• Erdoğan dışındaki birinin yönetimindeki AKP’ye ‘oy vermem’ diyenlerin oranı yüzde 46. Vermeye devam edecekler yüzde 36.

• Bugün seçim yapılsa kararsızlar dağıtılmadan partilerin sıralaması AKP (yüzde 42), CHP (yüzde 19) ve MHP (yüzde 10) olacak. Lider sıralaması ise Erdoğan (yüzde 44), Kılıçdaroğlu (yüzde 16) ve Bahçeli (yüzde 7).

Ergenekon’a yönelik şüphe artıyor

• AKP’nin ülkedeki demokratik muhalefeti kısıtlamak istediğini düşünenlerin oranı (yüzde 40) bu görüşe katılmayanlardan (yüzde 32) daha fazla.

• Ergenekon soruşturmasının gidişatından tatmin olduklarını söyleyenlerin oranı son 1 yıl içinde yüzde 53’ten yüzde 40’a düşmüş. Davanın seyrinden memnuniyet duymayanların oranı ise yüzde 27’den 36’ya çıkmış durumda.

• Ergenekon tutuklamalarının haklı olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 37’den yüzde 30’a düşmüş.

• Halkın yüzde 70’i yeni anayasadan “yargının şeffaflaşmasına”, yüzde 73’ü ise “başta ifade özgürlüğü olmak üzere özgürlüklerin korunmasına” yönelik güvence bekliyor. Yüzde 46’sı değiştirilemez maddelere dokunulmasına karşı.

• TSK’yi güvenlik meselelerinde başarılı bulanların oranı yüzde 53. Başarısız diyenler yüzde 43.

• Türk halkının yüzde 55’i, kendisini ‘oldukça dindar’ olarak tanımlarken aşırı İslamcıları tehdit olarak algılıyor.

• İslamcı vakıfların faaliyetlerinin yakından kontrol edilmesini isteyenlerin oranı yüzde 62.

• Halkın yüzde 66’sı PKK yöneticileriyle yürütülen müzakerelere kesinlikle karşı.

• Halkın yüzde 23’ü Güneydoğu Anadolu sorununun arkasında sosyoekonomik sorunlar yattığını, yüzde 22’si ise dış ülkelerin Türkiye’yi bölme çabalarının yattığı inancında.

• Terörü durmasına katkı sağlayacak faktörler sıralamasında bölgeye ekonomik yatırımlarla işsizliğin ortadan kaldırılması (yüzde 77) ve eğitim ve sağlık gibi yaşam koşullarının iyiliştirilmesi (yüzde 77) başı çekiyor. Sorunun Kürtçe eğitim hakkı verilmesiyle çözülebileceği fikrine ise yüzde 46 destek var.

• Türkiye’nin birinci öncelikli sorunu işsizlik (yüzde 66) ama son bir yıl içinde güvenlik kaygıları da aşama aşama artarak yüzde 64’e ulaşmış durumda.

• Ortadoğu’daki gelişmeleri destekleyenlerin oranı altı ay öncesine göre artarak yüzde 50’ye ulaşmış durumda.

• Azerbaycan en sevilen ülke (yüzde 71) olurken en olumsuz hisler İsrail’e (yüzde 85) yönelik.