WASHINGTON - Türkiye ile ABD arasında son dönemde gündemin üst sırasına yükselen konulardan biri de Irak. Cumhuriyet’in hafta başında duyurduğu Türkiye ile Kuzey Irak arasında gizli bir petrol anlaşması yapıldığı yönündeki iddialar, ABD başkentinde de çok yakından takip ediliyor. Burada yaptığımız görüşmelerden izlenimlerimizi aktarmaya çalışalım. \n

Uzlaşıyı Maliki bozdu\n

Ankara ile Bağdat arasında, daha doğrusu Başbakan Tayyip Erdoğan ile Irak Başbakanı Nuri el Maliki arasında uzun süredir yükselen gerilim, bugünlerde yaşanan sorunun ana kaynağı olarak algılanıyor. Aslında Kuzey Irak petrolünün mevcut Kerkük-Yumurtalık hattı üzerinden dünyaya satışının devamı konusunda geçen yıl Irak hükümeti, Türkiye ve Kuzey Irak’taki Kürt Bölgesel Yönetimi arasında uzlaşma sağlanmış ve ticaret başlamıştı. Ancak 2012 sonunda Maliki, satıştan Kürtlerin payına düşen oranı ödemeyerek anlaşmayı bozdu. \n

Maliki’nin kararında Suriye’de yaşananlar ve üzerindeki İran etkisi kadar, Türkiye’nin kendi aleyhinde planlar yaptığı şeklinde bir algının etkili olduğu düşünülüyor. \n

Ankara, Erbil ve Exxon’a uyarı \n

Ankara ve Erbil’deki bölgesel yönetimin lideri Mesud Barzani arasında, Bağdat’ın onayı dışında ayrı bir boru hattı kurulması yönündeki temaslar Maliki’nin bu tavrından sonra hız kazandı. Bu yönde bir taslağın ortaya çıktığı ve Ankara’da bazı bakanların önünde olduğu çok yoğun biçimde konuşuluyor. \n

Ancak ABD yönetimi hem Türkiye’ye, hem Barzani’ye hem de petrolü çıkaracak olan kendi petrol şirketi Exxon’a, Irak merkezi yönetimini dışlayan böyle bir anlaşma yapmanın sakıncaları konusunda ciddi uyarılarda bulundu. ABD yönetimine göre böyle bir anlaşma;\n

- Öncelikle Irak anayasasının tüm doğalgaz ve petrolün ülkenin ortak malı olduğu ilkesinin ihlali sayılır.\n

- Kürtlerin bağımsızlığını tetikleyerek Irak’ın bölünmesine yol açar.\n

- Bölgede Arap-Kürt gerilimini besleyerek bölgesel krizlere neden olur.\n

ABD yönetimi Türkiye’ye ayrıca, “Sadece Kuzey Irak ile yapacağınız bir anlaşma ile Türkiye’nin ve Türk şirketlerinin Irak’ın genelinden dışlanmasına neden olacağınızı unutmayın” tavsiyesini de iletmiş durumda. \n

‘Bizi Kürtlerle diyaloğa iten sizdiniz’\n

ABD’nin bu mesajları karşısında Ankara da hiç de yumuşak olmayan bir üslupla tepkilerini üç noktada topluyor:\n

1. Biz de Irak’ın bütünlüğünün korunmasından ve ticaretin Irak anayasası doğrultusunda yapılmasından yanayız. Ama sorun bizden değil Maliki’den kaynaklanıyor. Siz de ona hiçbir şey yapmıyorsunuz.\n

2. Bizi yıllarca Kürtlerle diyaloğa iten sizdiniz. Şimdi bunu güçlendirecek bir adıma neden karşı çıkıyorsunuz? \n

3. Amerikan şirketleri de Kuzey Irak’ta iş yapıyor. Onlara neden tepki göstermiyorsunuz?\n

‘Maliki gitmeden bitmez’\n

Türkiye’ye göre ABD yönetimi de krizin kaynağında Maliki’nin yanlış tutumunu yattığının farkında ama sorunun çözümü için harekete geçmiyor. Maliki de bunu kullanarak daha radikal adımlar atmaktan çekinmiyor. \n

ABD yönetimine göre ise Maliki’nin tutumuna Türkiye’nin bir süredir izlemekte olduğu politikalar neden oluyor. Eski Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık Haşimi’nin Türkiye tarafından korunup kollanması ve Ankara’nın Bağdat’taki güç oyununa dışarıdan müdahaleleri bu algıyı pekiştiren adımlar olarak görülüyor. \n

Üst düzey bir ABD yetkilisinin “Sorunu Maliki ile oturup konuşarak çözebiliriz. Ama bir yandan Türkiye altını oyarken öte yandan Maliki’nin masaya oturmasını nasıl sağlayacağız?” sorusu ABD’nin bakışını özetliyor. \n

Gerçekten de iki yıl önce Maliki’nin başbakan olmaması için başarısız bir mücadele veren Ankara, benzer ve hatta daha fazla çabayı bugünlerde kendisini o koltuktan indirmek için harcıyor. \n

Maliki ile Erdoğan arasındaki bu bilek güreşi sonuçlanana kadar Irak meselesi Türkiye-ABD ilişkilerinde sorunlu konular listesinde yer almaya devam edecek. \n

Obama ile görüşülecek\n

Başbakan Erdoğan, alt seviyede aşılamayan bu sorunu ABD Başkanı Barack Obama’yla ikili görüşmesinde açmaya hazırlanıyor. Peki Obama da ‘olumsuz’ yanıt verirse ne yapacak? Her şeye rağmen Barzani ile anlaşma imzalayacak mı? \n

İki başkentteki genel kanı, ticari ve taktik getirisi ne kadar büyük olursa olsun; Erdoğan’ın, Obama yönetimi ile arasını bozma riski taşıyan hiçbir adımı atmayacağı yönünde.