Sosyal refah devletinin, kuramda Keyneziyen yaklaşımın temel ekonomik politika aracı, neo-liberal yaklaşımın para politikası olmasına karşı, maliye politikasıdır.

Politikaların etkileri; gelir ve servet dağılımı, ekonomik istikrar, kalkınmaya katkı açılarından irdelenir, değerlendirilir.

Maliye politikasının başlıca amaçlarından biri de gelir ve servet dağılımını düzetmektir. Piyasalarda tam rekabet koşullarının oluşmaması, mülkiyet dağılımındaki dengesizlik, sermaye, varsıl kesim yararına izlenen politikalar, toplumda gelir ve servet dağılımını daha da bozmaktadır. Kuramsal olarak serbest ve tam rekabet piyasalarında, üretim faktörleri, üretime katkıları düzeyinde pay aldıklarından, fiyatlar firmaların marjinal maliyetleri düzeyinde oluştuğundan firmalar ancak piyasada kalmalarına yetecek düzeyde kâr sağlayabildiklerinden gelir dağılımı adildir. Ancak ekonomik yaşamda, tam ve serbest rekabet piyasaları değil, eksik rekabet piyasaları, tekelci rekabet, oligopol piyasası geçerlidir. Eksik rekabet piyasalarında firmalar, piyasa gücüne sahip olduklarından, marjinal maliyetlerinin üstünde fiyat uygulamasıyla, aşırı yüksek kârlar elde etmektedirler. Yüksek tekelci kârlar dışında, mülkiyet dağılımı dengesizliği, finansal sektörün reel sektörden daha hızlı gelişmesi, finansal piyasalarda oluşan sanal servetler, ekonomilerdeki gelir ve servet dağılımını daha da bozmaktadır. Para politikasının gelir dağılımında düzeltici etkisinin olmamasına karşı, maliye politikasının vergileme ve kamu harcamaları yoluyla, gelir dağılımını düzeltici etkisi vardır.

Artan oranlı yaygın gelir vergisi uygulaması, lüks olarak nitelendirilen mal ve hizmetlerin, satış, KDV gibi vergilerle daha yüksek oranda vergilendirilmesi, ekonomide oluşan her tür rantın vergiye tabi tutulması, sermaye lehine olan vergi indirimi ve istisnalarının kaldırılması, finansal işlemlerin bir tür, işlem, muamele vergisine tabi tutulması, vergi adaletsizliğinin giderilmesi gelir dağılımını düzeltici olumlu etki yapar. Bu bağlamda, kurama ters düşse de kurumlar vergisinin farklı oranlarda uygulanması da olumlu katkı yapar. Yüksek kârlar, toplumsal refah kaybına neden olduğundan vergilendirilmesi refah kaybını kısmen gidereceğinden adalet anlayışına uygundur. Toplumsal refah ve kamu geliri sağlama açışından, gaz salımının çevre, doğa kirletilmesinin vergilendirilmesi gerekli olmasına karşın; bu konuda yeterli uygulama yapılmaması da büyük bir eksiklik olup, bu eksikliğin giderilmesi gerekir. Asgari ücretin vergi dışı bırakılması, adil olmakla beraber, ülkemizin vergi sistemi ve yapısı ve vergi etiği dikkate alındığında, büyük gelir kaybına neden olacağından, asgari ücret vergi istisnası uzun vadeli bir hedef olarak alınmalıdır.

Vergide adaletin sağlandığı, vergi gelirlerinin kamu yararına, gönenci artırıcı yönde kullanılacağı kanısının toplumda yaygınlaşması da vergiye karşı direnci de kırarak gelir artışına yol açar.

Maliye politikasının gelir dağılımını düzeltici, gelirin yeniden dağılımını sağlamada etkili aracı, kamu harcamalarıdır. Toplumsal kalkınma açısından, eğitim ve sağlık hizmetlerinin tüm vatandaşlara sunulması, çevrenin korunması, altyapı yatırımlarının yapılması, gelirin yeniden dağılımına olanak verir. Fırsat eşitliği, tüm vatandaşların eşit şekilde eğitim olanağına ulaşabilmesi, uzun vadede gelir dağılımı düzeltici en önemli etkendir.

Ekonomide toplam arz-talep dengesinin sağlanmasında maliye politikası ana etkendir. Vergi sisteminin gelir esnekliğiyle, kamu harcamaları dengeyi sağlayan araçlardır. Vergi sisteminin gelir esnekliğinin “1”den büyük olması; genişleme döneminde GSMH’den daha hızlı artması; daralma dönemlerinde de daha hızlı yavaşlaması, ekonomik dengenin sağlanmasında otomatik düzeltici etki yapar. Dengenin sağlanmasında ana öğe kamu harcamalarıdır. 1930 krizinden, ABD’nin krizden çıkışında kamu harcamalarının artışı etkili olmuştur. 2007-8 yılında başlayan, pandemi etkisiyle de ağırlaşan krizden ülkelerin çıkamamasında, para politikasına öncelik vererek maliye politikasını savsaklamaları etkili olmuştur. Ülkeler bu eksikliği görerek maliye politikasına yönelmeye başlamışlardır. Biden’ın altyapı yenileme projeleri, bu bağlamda değerlendirilmelidir.

Devlet, altyapı yatırımları yaparak eğitim, sağlık, çevreyi koruma harcamalarını artırarak ekonomik kalkınmaya, maliye politikası aracılığıyla katkıda bulunur.

Para politikası, ekonominin likiditesini ayarlayarak, açık piyasa işlemleri yaparak, devletin daha elverişli koşullarla borçlanmasını sağlayarak, borçlanmanın bütçe üzerindeki yükünü hafifleterek maliye politikasına destek olur.

Maliye politikası, vergileme, kamu harcamalarıyla varsıl kesime dokunarak düşük gelirli gurupları kollamasına karşı; neo-liberal yaklaşım, para politikasıyla daha çok varsıl kesimin, sermayenin çıkarlarını gözetir.

Önemli olan bilinenleri yinelemek değil, politikayı uygulamaktır. Bilgili, özverili, kişilikli, kamu yararı gözeten yöneticilerin, bürokratların eliyle maliye politikası uygulandığında başarılı olur. Ülkemizdeki görünen kadro, bu bağlamda gerçek başarıya ulaşmanın ümidini dahi vermemektedir.