Öztin Akgüç

Enflasyonla mücadele

18 Mayıs 2022 Çarşamba

Enflasyonla mücadele, düzeltici önlemler almak, politikalar izlemek için, öncelikle enflasyonun sakıncalarını, neleri bozduğunu görmek gerekir.

Enflasyon, ulusal paranın değerini sürekli aşındırdığından; ulusal para, değişim, birikim, ölçme, borç ödeme aracı olma işlevlerini yitirmekte, yabancı para veya para birimleri paranın işlevlerini yerine getirmeye başladığından, ödemelerin, birikimlerin yabancı para/paralarla oluştuğu dolarizasyon gerçekleşmektedir. Tüm mal ve hizmetlerin fiyatları aynı oranda artmadığından riskli fiyatlar dengesi gelir dağılımı bozulmakta, emekçilerin, sabit dar gelirlilerin reel geliri azaltmakta, enflasyonun vergileme gibi yükü emekçilerin ve sabit gelirlilerin üstünde kalmaktadır. Belirsizlikler arttığından kararlarda hata payı yükselmekte, karar hataları, maliyet artışı, ekonomik yavaşlamaya yol açmakta, finansal istikrarı bozmakta, ekonomik aktörlerde fiyat beklentisi yaratarak fiyat artışını sürekli hale getirmektedir.

Sakıncaları giderecek, düzeltici önlemler, koşut olarak alınmalıdır.

  • Ulusal paranın iç ve dış değerini korumak Merkez Bankası’nın temel görevlerindendir.
  • Günümüzde kur rejimi, dalgalı kur; kurun piyasa koşullarında belirlenmesidir. Ancak uygulama dalgalanmanın Merkez Bankası’nın kontrolünde, gözetiminde olmasıdır. TCMB, dalgalı kurun bir çeşitlemesi olan kaygan bant içinde dalgalanma uygulayabilir. Bu çeşitlemede bantın alt ve üst sınırı belli bir süre için belirlenerek döviz kuru bant aralığında dalgalanır; kurun alt ve üst dalgalanma sınırı belli olduğundan, belirsizlik azalır, ulusal paranın değeri korunur. Bandın açılması halinde MB, para politikası araçlarını kullanarak gerektiğinde fiilen müdahale ederek kurun bant içinde kalmasını sağlar. Kaygan olduğu için belli bir süre sonra bandın boyutu, aralığı, gerekirse düzeltilir.
  • Birikimlerin ulusal para cinsinden olması, dolarizasyon oranının düşmesi için ulusal paranın getirisini yükseltmek gerekir. Kural, değer düşüşü beklenen paranın denge için faizinin yüksek olmasıdır. Aksi halde tasarruf yapanlar, hem değer kaybı hem de düşük faizle gelir kaybına uğrarlar. Sermaye, varlık kaybı için kimse tasarruf, yatırım yapmaz, KKM (kur korumalı mevduat) gibi getirisi belirsiz, bütçeye yük getiren yoksuldan alıp varsıla aktarmaya yol açan garip uygulamalar yerine, açıkça dengeleyici faiz düzenlemesi yapılmalıdır.
  • Dengesiz zamlar yaparak nispi fiyatlar daha da bozulmamalıdır.
  • Enflasyona ezdirmeyeceğiz alalaması bir yana bırakılarak, enflasyonun bozduğu gelir dağılımı, emekçiler, dar ve sabit gelirliler için düzeltilmeli. Bu bağlamda zarar görenlere aynı gelir sağlanması da öngörülebilir.
  • Bütçe dengesine özen göstermek, savurganlıktan, gösterişten, yandaş kollamaktan vazgeçmek gerekir.
  • Bankaların finansal yapısını, seçim kazanmak uğruna bozma uygulamasına son verilmelidir.

Araçlar, iyi niyetle yeterli bilgiyle kullanıldığında sorun, tam çözülmese bile hafifletilir.

Sorunu yaratmış, ağırlaştırmış, parçası olanlardan çözüm beklemek herhalde akılcı davranış değildir.



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Sorun ve çözüm 20 Kasım 2024
DEM’e gülücükler 6 Kasım 2024

Günün Köşe Yazıları