ABD Tavanında Delik!

\n\n\n

Sizler bu satırları daha okumadan önce Vaşington’dan gelecek “çözüm” ya da “çözümsüzlük” haberlerini TV ya da Internet’ten öğrenmiş olacaksınız!

Dün dünyanın gözü, kulağı bu yazı bittikten sonra başlayacak olan ABD Kongresi’nde idi. Eğer Kongre’de ABD’nin “borç tavanının yükseltilmesi” kararında sonuç alınmazsa, ABD 2 Ağustos itibarıyla faturalarını ödemeyecek. Bu sonuç ise Türkiye dahil, tüm dünyayı sarsan bir ekonomik bunalımın kapısını da aralayacak.

Olay nedir? ABD Federal Bütçesi’nde “borçlanma tavanının yükseltilmesine” ilişkin bir anlaşmazlıktan kaynaklanıyor.

ABD’de federal borçlanma tavanının Kongre kararı ile arttırılması, eski deyimiyle “ahvali adiyeden”, olağan bir olaydı. Örneğin 1940’ta 43 milyar dolar olan tavan bugün 14.3 trilyon dolara ulaştı. 1960’tan bu yana ise Cumhuriyetçiler 49, Demokratlar ise 29 kez olmak üzere borç tavanını arttırmışlardı. Şimdiye değin bu konuda bir sorun yaşanmamıştı.

Ocak ayından bu yana Hazine Bakanı Timothy Geithner, Kongre’den federal borçlanma tavanının yükseltilmesini istiyor, aksi halde 2 Ağustos’ta borçların ödenemeyeceğini bildiriyor.

Senato’da çoğunluktaki Demokratların başı Harry Reid, 2.4 trilyon dolarlık borç artışının karşılığında; aralarında savunmada 1.2, Irak ile Afganistan’da 1 trilyon tasarruf dahil; gelecek 10 yılda 2.7 trilyonluk kısıntı önerdi. Reid’in planında, zenginlere ek vergi de öngörülüyor. Şu anda ABD bütçesindeki açık 1.5 trilyon dolar.

Buna karşılık Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğa sahip Cumhuriyetçilerin başı John Boehner, “Tamam, önce borç tavanı yükseltilsin, sonra kamu harcamalarında kesintiye gidilsin, ancak ek vergi getirilmesin” diyor. Boehner, 10 yılda 915 milyar dolarlık kısıntı ve 900 milyarlık tavan artışını öneriyor. Ek vergiye, işsizlik yaratacağı gerekçesiyle karşı çıkıyor.

Salı günü yapılması beklenen oylama bugüne ertelendi. 433 sandalyede 240 Cumhuriyetçi, 193 Demokrat Temsilci oturuyor. Önerinin ret ya da kabulü için 217 oy yeterli.

Obama, TV’de halka seslenerek “Hangi partiden olursa olsun, emeklilerin sağlık hizmetlerine daha fazla para ödemesini isteyen özel uçak sahiplerinin ya da petrol şirketlerinin vergi istisnalarını, hiç kimse kabul edemez” dedi. Reid’in önerisinin desteklenmesini istedi. Cumhuriyetçi Boehner’in yağan tepkiler nedeniyle telefonları kilitlendi, Internet sitesi çöktü.

Bugünkü (dünkü) oylamada bir sonuç alınamazsa Hazine Bakanlığı 2 Ağustos’ta federal borçları ödemeyecek ve faizler yükselecek, dolar düşecek, önce ABD, sonra küresel ekonomi “bunalım tabanında” zincirleme etkilenebilecek.

ABD’de emlak, araba, öğrenci kredileri pahalılaşacak, borsada çökme yaşanacak ve ülkenin kredi notu AAA’dan düşecek. Daha şimdiden yatırımcıların Çin, Meksika, Kanada bonolarına yöneldikleri bildiriliyor.

***

Yunanistan bunalımında eylüle kadar bulunan soluklanma sürecinde CCC’lik (-) ölçeği iki basamak daha geriye inerken Avrupa Birliği’nde, başta Portekiz olmak üzere bazı ülkeleri de bunalıma çekilmesi Avro’nun değer yitirmesine yol açabileceğinden söz ediliyor. Bu oluşumlar ise altının değerini pompalamayı sürdürüyor.

\n\n\n\n\n

Dünyadaki ekonomik çalkantılar karşısında Türkiye’nin durumunu Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Biz yere çok sağlam basıyoruz. Batı’da, Avrupa’da kriz olabilir ama biz bunların hepsine hazırlıklıyız. Daha önce ‘teğet geçecek” dedim. Bu defa pek teğet geçeceğe de benzemiyor. Daha güçlüyüz. Hiç endişeniz olmasın” sözleri ile yorumladı.

Oysa AKP’de kendisinin Genel Başkan Yardımcısı olan Bülent Gedikli “Kötü haberi veriyorum. Dünya ekonomisinde kara bulutlar görülmeye başladı. Önleminizi alın. Fazla harcamayınız” demişti. Hükümette kendisinin Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da “Kriz geliyor. Önleminizi alın Paranızı tutun, harcamayınız” diye konuşmuştu.

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün “Vatandaşa harcamayın yönünde bir telkinimiz yok, normal gelire göre harcama yapın” sözleri ile Başbakan’ın partide ve hükümetteki iki yardımcısının sözlerini düzeltmeye çalıştılar.

***

Orman yangınlarının bir nedeni de sabahın erken saatlerinde bir çiy damlasının güneş ışınlarına büyüteç görevi yüklemesinden sonra kuru otları tutuşturmasından kaynaklanmasıdır. 2001’de Çankaya’da atılan bir anayasanın 2001 ekonomi bunalımını yarattığı söylenmişti. Oysa gerçek nedeni başka bir yerde aramak gerekir. Türkçede güzel bir deyiş vardır: “Ağacın kurdu içindedir...” Eğer bir ağacın içinde kurt varsa, o ağaç yıkılır!

Bakalım Türk ekonomisindeki ağacın kurdu hakkında ekonomi yetkililerimiz ne diyorlar?

• Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, “Dövizle borçlanmayın” dedi. İstanbul Borsası’ndaki şirketlerin 34.3 milyar dolarlık açığı, iki şirketin 3 milyarın üzerinde, 1 milyarın üzerinde açığı olan 9 şirket var.

• Türkiye Odalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, “cari açığın kurdaki hareketi kaçınılmaz duruma getirdiğini, özel sektörün 150 milyar dolarlık borcundan önümüzdeki bir yıl içinde ödemesi gereken miktarın 58 milyar dolar olduğunu” söyledi.

• Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Hüseyin Aydın “Bankalar kredi verirken daha seçici olacak” uyarısını yaptı.

• İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük “Kopan bir rüzgâr karşısında, Türkiye olarak, eskiye göre daha güçlü ve dayanıklıyız. Ama bir taraftan da yüksek cari açık başta olmak üzere, çözümünü ertelediğimiz yapısal sorunlardan kaynaklanan tedirginlik yaşıyoruz” dedi.

• Türkiye’de 70 milyon kredi kartı var. 72 milyon nüfuslu Türkiye kredi kartında İngiltere, Finlandiya, İspanya, Portekiz, Lüksemburg’un önünde geliyor. 2010 yılı sonunda toplam kredi kartı borcu 45 milyar liraydı.

• Rus doğal gazı 1 Ekim’den geçerli olmak üzere 350 dolardan 500 dolara çıkacak. BOTAŞ, 36 aydır doğalgaza zam yapmadı. Bu artış elektriği de zamlandıracak. Maliyetler artacak.

• Dış ticaret açığı bu yılın ilk dört ayında 34 milyar dolar oldu. Elbette doların, Avro’nun yükselmesi; bizde dış alımı daraltır, dış satımı arttırır. Bu bir anlamda ilan edilmemiş bir devalüasyondur. Ancak bugün ABD’den gelecek sonuç olumsuz olursa dolara ne olur? AB, Avro’nun geleceğini güvence altına alamazsa ne olur? Bu ülkelerde genel istemde düşme olunca malımızı kime satarız?

Galiba en doğrusunu Koç Holding Onursal Başkanı Rahmi Koç şöyle söylemiş: “Büyüme hızında artıştan çok, büyümenin uzun dönemde nasıl sürdürülebilir hale getirilebileceğinin tartışılması gerekir. Bu nedenle ekonomiyi yönetenlerin, istikrarlı büyüme adımlarını daha güçlü ve kararlı atmaları önemlidir.”