Ukrayna’dan Batı ülkelerine tahıl ihracatını öngören koridor anlaşmasının 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalanmasından sonra 1 Ekim’e kadar 495 gemiyle 5 milyon ton tahılın geçtiği bildirildi!

Anlaşma, yaklaşık 80 geminin aynı anda denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşmasını, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınmasını hedefliyordu. 

Rusya’nın 24 Şubat’ta işgalinden bu yana Ukrayna tahılı dünya çapında kıtlığı, milyonları açlık tehlikesiyle karşı karşıya bırakmıştı. Libya ve Pakistan tüm buğday tüketimlerinin yüzde 48’inde Ukrayna’ya bağımlı... Lübnan için bu oran yüzde 81. Moldova buğdayın yüzde 92’sini, Katar yüzde 64’ünü, Tunus yüzde 49’unu, Mısır yüzde 26’sını Ukrayna’dan ithal ediyorlardı.

İşgal gıda fiyatlarının yükselmesine yol açmış, bu nedenle Ukrayna limanlarının önündeki engeli kaldırma anlaşması çok önemli olmuştu. Ülkede yaklaşık 20 milyon ton tahılın mahsur kaldığı açıklanmıştı!

***

Dolmabahçe Sarayı’ndaki törende, “Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi’ni” Türkiye adına Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya adına Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna adına Altyapı Bakanı Aleksandr Kubrakov ve imza törenine tanıklık eden BM adına Genel Sekreter Antonio Guterres imzalamışlardı.

BM ve taraflarca belirlenen sayıda temsilci ile İstanbul’da “Ortak Eşgüdüm Merkezi” kurulmuştu. Türkiye’nin, Türk Boğazlarına giriş-çıkış öncesi tüm ticari gemilerin kontrolünü öngören anlaşma, ilk aşamada 120 gün boyunca uygulanacak, bu ay sonunda değerlendirilecek. Anlaşma dört aylık süre ile yapıldı. Kasımda Rusya anlaşmadan tamamen çekilebilir!

***

Karadeniz’de yükleriyle bekleyen gemilere Boğazların yolunu açan anlaşma şu oluşumları öngörüyor:

1) Anlaşma; Odessa başta olmak üzere Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan kargo gemileri ile silolardaki tahılın tahliyesini hedefliyor. Limanlarda mahsur kalan gemi sayısının 80 civarında olduğu, ayrıca silolarda 20 ila 25 milyon ton tahıl bulunduğu hesaplanıyor.

2) Rusya, kargo gemilerinin sorunsuz geçişine güvence verecek, bölgede askeri faaliyette bulunmayacak. Mayınların temizlenmesinin ardından Ukrayna karasularını ihlal etmeyeceğinin güvencesini verecek. Kiev yönetimi, denizden Rus çıkarmasına karşı döşenen mayınların temizlenmesi durumunda güvenlik zaafı oluşacağından endişe ediyor!

3) Ukrayna denetimindeki Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından gemilere yüklenen tahıl, kılavuz gemiler eşliğinde İstanbul’a gelecek, oradan tüm dünyaya yolculuk edecek. Ukrayna, Rus gemilerinin kendi karasularına hiçbir şekilde girmemesini istemişti.

4) Ukrayna’dan tahıl almaya giden gemilerin silah taşımadığından emin olmak için Rusya ve Türkiye’nin gözetiminde arama yapılacak. Gemilerin Karadeniz’e açılmadan önce İstanbul’da aranması planlandı.

5) Tüm harekât İstanbul’da kurulacak “Ortak Eşgüdüm Merkezi’nce” düzlenecek. İlgili merkezin uygulamaya geçebilmesi, 3-4 hafta gerektiğinden dolayı sevkıyatlara tam kapasite başlanması için ağustosun ikinci yarısı öngörülmüştü.

6) Anlaşma haberleriyle buğday fiyatları gerilemiş, piyasa göstergesi Şikago endeksi yüzde 3 düşmüştü. Avrupa’da da hayvan yemi olarak kullanılan tahıl fiyatları yüzde 3 gerilemişti.

7) 120 günlük takvim için imzalanan anlaşma süresi bittiğinde, otomatik olarak yenilenebilecek. Ancak, uzmanlara göre limanlardaki tahıl yükünü eritmek için bu kadar süre yeterli. Bu arada Ukrayna ve Rusya birbirleriyle anlaşma imzalamayacak. İki ülke de Türkiye ve BM ile paralel anlaşmalar yapacak...

***

Ukrayna savaşı yüzünden Batı başkentleriyle diyaloğu tamamen kesilen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Batı’ya ve Türkiye’ye yeni mesajlar verdi. 

Türkiye’nin Ukrayna bunalımında yeri doldurulamaz arabulucu rolü üstlendiğini övgüyle anlatan Putin, “tahıl koridoru anlaşmasının” planlandığı gibi işlemediğini ve gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi!

***

Bu anlaşmada önemli rolü olan AKP Reis-i Cumhur, Reis-i Cumhur, Veziri Azam Recep Tayyip Erdoğan ise “Şu an itibarıyla Rusya’nın henüz tahıl sevkıyatı yok. Putin’in haklı olduğu bir konu var. Tahıllar maalesef zengin ülkelere gidiyor, fakir ülkelere değil!” dedi.

Erdoğan, “Hepsinden öte enerji konusu var! Enerjide fiyatlar yükseliyor. Şu anda Avrupa, kışı nasıl geçireceğinin telaşı içerisinde! Temenni ediyorum ki atılacak adımlarla bu badire atlatılır” diye de ekledi!