Kadir Has Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin her yıl yaptığı Türkiye Sosyal Siyasal Eğilimler Araştırması’nın sonuçlarını dinledik. Mustafa Aydın ve arkadaşlarının sürdürdüğü araştırma, sosyal, siyasal, etnik, dış politika, ekonomi, terör.. gibi pek çok konuyu kapsaması ve yoğun eğilim bilgisi sunması açısından üzerinde durulmayı fazlasıyla hak ediyor. Üstelik geçen 5 yıl içinde kıyaslamaları da görmeniz açısından bir üst bakış sunuyor. Güvenilirlik payı yüzde 95 olarak açıklanan bu çalışmaları için tebrik edelim önce.
İlk göze çarpan, ekonomik krizin ve son iktidar pratiklerinin önemli siyasal sonuçlarıdır. Eskiye kıyasla, bu kez en önemli sorun olarak işsizlik ve pahalılığın birinci ve ikinci sıraları paylaştığı ülkede AKP’nin geçen yıla göre önemli ölçüde negatif puan aldığı görülüyor.
Örneğin AKP’yi başarılı bulanlar 2017’de yüzde 51.7 iken, 2018’de 35.9’a düşmüş.
AKP’li seçmene gelince, partisine başarı desteğini 6 puan düşürmüş. Çok başarılı bulanların oranı 31.2’den 17.9’a düşmüş.
RTE önemli itibar kaybediyor. Ankete katılanlar bir önceki yıl onu 56.4 başarılı bulurken, 2018’de bu oran 38.9’a gerilemiş. Kesinlikle başarılı diyenler yüzde 42.2’den yüzde 18.4’e gerilemiş. İşin ilginci, AKP’ye oy verenler arasında da başarı desteği 92.4’den 84.5’e gerilemiş. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başarı oranı da yüzde 41.4. Yani yüzde 50’e geçmemiş.
Cumhurbaşkanlığı’na güven yüzde 56.5’ten yüzde 44.1’e inmiş.

Ekonomi kaybettiriyor
İktidarın yukarıdaki seçmen desteğindeki kaybını, ekonomi alanındaki soruşturma sonuçları açıklıyor:
2017’de hükümetin ekonomi politikalarını başarılı bulanlar yüzde 47 iken, geçen yılki oran: 33.5. Yüzde 15 destek kaybı. Başarılı - başarısız oranı 33.5’e 41.7!
“Ekonomik olarak daha kötü durumdayım” diyenler, bir önceki yıla göre yaklaşık 6 puan artarak 57.1’e yükselmiş. “Kendimi - ailemi geçindiremedim” diyenlerde de küçük bir artış olurken, işsiz kaldığını beyan edenler yüzde 5.1. Bu arada, ekonomik krizden hiç etkilenmedim diyenler geçen yıl 25.6’dan yüzde 21.9’a gerilemiş.
Türk ekonomisinin en büyük sorunu olarak da yüzde 28.1’lik kesim TL’nin değer kaybını; 23.4’lük kesim de enflasyonun yüksekliğini (iki kat artış) görüyor.

‘Suriye’ye fazla bulaşma’
Hükümetin dış politikasını başarılı bulanların oranında da büyük gerileme var: Yüzde 45.9’dan yüzde 32.2’ye.. (Mesela kesinlikli başarılı diyenler yüzde 16’dan 3.8’e gerilemiş!) Başarısız diyenler yüzde 24.5 iken yüzde 36.9’a yükselmiş doğal olarak.
Bu destek düşüşü AKP’li seçmende de net görülüyor: 2017’de 75.2 desteği, 66.3’e gerilemiş.
Şüphesiz öncelikle Suriye politikasına bakalım: Suriye politikasını ne derece başarılı buluyorsunuz sorusuna verilen “başarılı buluyorum” yanıtlardaki düşüş var: Yüzde 38.5’ten 34.7’ye. Dolayısıyla başarısız bulanlar da 28.3’ten 34.6’ya yükseliyor. AKP’li seçmen arasında da bu düşüş etkisini sürdürüyor, 2.5 puan.
Milletin “Suriye savaşına artık fazla bulaşma” düşüncesini, “yabancı ülkede asker bulundurma”ya verilen desteğin yüzde 48.1’den yüzde 40.7’ye düşmesinde görüyoruz. Aynı şekilde sınır ötesi operasyonlarına destek de 56.4’ten 45.1’e inmiş.
Suriyeli göçmenlerden memnuniyetsizlik de artıyor: Yüzde 54.5’ten 66.6’ya yükselmiş. “Göçmen alımına son verilmeli” düşüncesini savunanlar da yüzde 46.6’dan 59.4’e yükselmiş.
AKP iktidarı mutsuzlar ülkesi yaratıyor: “Türkiye’de yaşamaktan mutluyum” diyenlerin oranı yüzde 52.5’tan 38.8’e gerilemiş. AKP’ye oy verenler arasında bile, Türkiye’de yaşamaktan mutluyum diyenlerin oranı 78.9’dan 64.1’e gerilemiş.

İnançlı mı dürüst mü olsun?
Yerel seçimlere yönelik sonuçlar da da ilginç. Millet, oranda biraz düşüş olmakla birlikte yüzde 52.2 “çalışkan başkan” istiyor. İnançlı - Müslüman başkan talebi ise 11 puanlık artışla 36.5’e yükselmiş! “Dürüst ve namuslu” başkan arayışı ise 51.4’ten 32.1’e inmiş.. Millet dürüst ve namuslu talebini mümkün görmüyor olabilir mi?!
En önemlisi, İstanbulluların ana tercihi “İnançlı - Müslüman” başkan: 49.1!
Ankara ve İzmir’in ise böyle bir talebi yok! Ankaralılar yüzde 73 çalışkan, yüzde 60 dürüst ve namuslu başkan istiyor! Özlemişler demek ki!
İzmirliler de çalışkan (65.5), dürüst ve namuslu (60.9) başkan istiyor!
Özetlersek, daha değerlendirilecek çok ilginç başka noktalar var. Fakat AKP’yi iktidarda tutan ana etkenin ekonomi olduğu net görülüyor.
Milletin gündemdeki en önemli sorun olarak gördükleri arasında hak ve özgürlüklerin sınırlanması en alt sırada; yüzde 3!