Geçen hafta ölüm yıldönümleriydi, özlemle anıyorum: Fazıl Hüsnü Dağlarca, Tevfik Çavdar, Şerafettin Turan, Ahmet Taner Kışlalı, Vecihi Timuroğlu, Oktay Ekinci, Bekir Coşkun, Deniz Som…

“Atatürk Nerde” diye sormuştu Dağlarca:

“Nerde miyim ben şimdi/ Geceler parlarken/ Afrika’dayım, Güney Amerika’dayım,/ Çin’deyim,/ Kim korkusuzsa/ Onun yüreğindeyim… - Aydınlıktan daha derinde./ Gerçeği görmek için/ Kim güneşe bakıyorsa/ Onun gözlerindeyim… - Başlangıcında kocaman bir sonun./ Özgürlüğe doğru/ Kim yürüyorsa/ Ayaklarında onun.”

MECLİS KÜRSÜSÜNDEN NUTUK

94 yıl önce, 1927’nin 15-20 Ekim günlerinde TBMM kürsüsündeydi Gazi Mustafa Kemal.

Zaferin önderi, otuz altı buçuk saat süren tarihsel konuşmasını yapıyordu Meclis’te.

Atatürk’ün düşüncesi ile eyleminin birbirine nasıl bağlandığını öğreniyordu dünya.

O, 19 Mayıs 1919’dan başlayarak Kurtuluş Savaşı’nı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu, devrimleri anlattığı Nutuk’la tarihimizin en değerli kaynağını sundu.

 “Sonraki yıllarda durumun kolay ve açıkça değerlendirilmesi için bu kadar ayrıntıya yer verilmiştir” denilerek olanca ayrıntısıyla yaşananların anlatıldığı, büyük bir komutanın, devrimci bir önderin, ileri görüşlü bir devlet adamının temel düşüncelerini de içeren Nutuk, gelecekte ortaya çıkması olası tehlikelerin önceden sezilebilmesi için alınacak dersleri de içeriyordu.

NUTUK NEYİ ANLATIR?

Çöken bir imparatorluğun yıkıntılarından “Ya bağımsızlık ya ölüm” ilkesiyle yola çıkılarak verilen mücadele aşamalarının ve ulusal egemenlik kavramının gerçeğe dönüştürülerek, belgelere dayandırılarak çağdaş ve ulusal bir devletin yaratılmasının anlatımıdır Nutuk.

Kuvayı Milliye’nin, düşmanlara karşı savaşırken içerideki ihanet çetelerine, işbirlikçi konumuna gelmiş bulunan İstanbul Hükümeti’ne, saraya karşı verdiği mücadelenin de gücüdür.

Yaşadığımız günlerde yeniden yeniden okunması gereken Nutuk, derin kavrayışı, müthiş öngörüsü, geniş kültürü, köklü tarih bilinciyle devrimci bir önderin dünümüzü bugünümüze, bugünümüzü yarınımıza bağlayarak ulusunu çağdaşlığa taşımasıdır.

Tükenmiş sanılan bir ulusun “bağımsızlığını nasıl kazandığını, bilim ve tekniğin en son esaslarına dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu” gösteren bir başyapıttır.

 “Yüzyıllardan beri çekilen ulusal felaketlerden doğan uyanışın ve bu sevgili yurdun her köşesini sulayan kanların bedeli” olduğunu belirttiği zaferi, anlamlı bir özetle (“Gençliğe Hitabe”) Türk gençliğine emanet etmesidir.

(Okuma önerisi: Söylev-Nutuk ve Nutuk’un Deşifresi, Sinan Meydan.)

KUTUPYILDIZI

Yurt sevgisi ve ulusal bilinciyle oluşturduğu Toprak Ana, Çanakkale Destanı, Bağımsızlık Savaşı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, O, 19 Mayıs Destanı, Üç Şehitler Destanı, Anıtkabir gibi kitaplarında Kurtuluş Savaşı, Atatürk ve Anadolu gerçeğini anlatan Dağlarca, Atatürk’ü, hep ışıldayan, hiç kaybolmayan, yolunu şaşıranların sarılacağı en güvenilir destek olan Demirkazık yıldızına (Kutupyıldızı, Kuzey Yıldızı, Polaris) benzetir:

“Demirkazık yerindedir,/ Bütün ışıklar yer değiştirse de./ Mustafa Kemal milyon milyondur hep,/ Yürek birse de./ Demirkazık kalıcı, kuzey kuzey,/ Çok parlamadan, biraz sönük./ Mustafa Kemal hepimizi kapsar,/ Hepimize ayrı ayrı dönük. - Demirkazık ne güzel/ Evrenin çivisi./ Mustafa Kemal Evrence bir aydınlık,/ Yok eder karanlığı, sisi. - Demirkazık ne der yolunu yitirenlere ta uzak,/ Kendi yönüne gel der./ Mustafa Kemal ne der bana, sana, ona,/ Özgürlük üzre yüksel der.”

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti, Nutuk ve Cumhuriyet ne çok yakışıyor birbirine!