Marmaray’ın Pendik-Ayrılıkçeşme ve Halkalı- Kazlıçeşme banliyö hatlarının yapılan iki ihaleye rağmen neden hâlâ halkın hizmetine sokulamadığını merak ediyoruz.  

Ulusal ve uluslararası demiryolu ağına ve İstanbul şehir içi ulaşımına önemli katkı sağlaması beklenen Marmaray Projesi’nin Halkalı-Gebze arasındaki 76.6 km’lik bölümü 21 Ocak 2007 tarihinde ihale edilmiştir.

Gecikmeli proje
Proje gecikerek de olsa uygulanabilmiş ancak projenin yalnızca 13.6 km’lik Ayrılıkçeşme ve Kazlıçeşme istasyonları ve yeraltı, yerüstü istasyonları ile denizaltı tüpgeçit bölümü 29 Ekim 2013 tarihinde hizmete açılabilmiştir.

Sözleşme iptalleri
Marmaray projesinin “Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi ve Elektro - Mekanik Sistemler” başlıklı CR1 işi için birinci ihale 2006 yılında yapılmıştır. İhaleyi alan ortak girişim “Alstrom- Marubeni-Doğuş (AMD)” ile imzalanan sözleşme ile Haziran 2007’de işe başlanılmış ancak Temmuz 2010’da iptal edilmiştir. Bilgilerimize göre bu iş için Avrupa’daki bazı bankalardan toplam 867 milyon Avro kredi alınmıştır. AMD ortak girişimi sözleşmeyi “mevcut sözleşme şartlarında projeye devam edemeyecekleri” gerekçesiyle feshetmiş ve uluslararası tahkime gitmiştir.
Soruyorum; AMD’yi tatmin etmeyen “mevcut sözleşme şartları” nedir? Bu sözleşmeye göre öngörülen iş bitirme tarihi nedir ve neden iptal edilmiştir? Fesih ve yüklenicinin başvurusu üzerine başlayan ICC tahkim süreci devam etmekte midir? Haziran 2007 ile Temmuz 2010 aralığında ne kadar iş yapılmıştır ve ne kadar hakediş ödenmiştir?
CR1 işi iptalinden sonra geriye kalan işi CR3 adlı sözleşmeyle ikinci ortak girişim İspanyol “Obrascon Huarte Lain (OHL) SA- Dimetronic SA” firmaları 26 Ekim 2011 tarihinde toplam 1.042.079.084 Avro ile almıştır. CR3 için işe başlama tarihi 3 Kasım 2011, banliyö hattının tamamlanarak hizmete açılma tarihi ise 18 Haziran 2015 olarak belirlenmiştir.

Çalışmalar durdu
Ancak, bu yazının yazıldığı Mayıs 2015 tarihinde çalışmalar fiilen durmuş, sökülen tren rayları ve yıkılan tren istasyonları harabe durumundadır. Basına yansıyan haberlere göre CR3 ihalesini alan OHL ortak girişimi de “mali açıdan zor duruma düşmesi nedeniyle” çalışmaları askıya almıştır. OHL de AMD gibi aynı ve tatmin etmeyen gerekçelerle işleri durdurmuştur.
Peki bu açıklamalar vergile- ri harcanan halkı aydınlatmaya yeterli mi? Şu anda rayları sökülmüş bu hat derbeder durumda daha ne kadar kalacak? Her iki sözleşmede verilen iş teslim tarihlerine hiç uyulmamış ve ikna edici olmayan üstünkörü açıklamalar yapılmıştır.
Şimdi yine soruyorum; ilk ihaleyi alan AMD ortak girişimine hakediş ödemesi yapıldı ise OHL’ye verilen yeni ihale bedeli ile toplandığında maliyet ne kadar artmıştır? CR3 sözleşme ile bugüne kadar yüklenici firma işin ne kadarlık bölümünü yapmıştır ve ne kadar hakediş almıştır? Bu aşamadan sonra maliyetlerde fiyat farkı ödenecek midir? Marmaray’ın banliyö hatlarının işinin gecikmesi, dolayısıyla toplu ulaşım gecikmesinin ekonomideki tahmini kayıp değeri nedir?

Soru önergeleri
Bu konuyla ilgili olarak sorularımı daha ayrıntılı olarak Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na 26 Haziran 2012 ve 5 Mart 2015 tarihlerinde verdiğim iki tane yazılı soru önergesiyle sordum. Ne yazık ki yanıt alamadım. Bugün duran banliyö hattı işi için sorun ilgili bakanlık tarafından “yetersiz bütçe” gibi algılatılmaya çalışılsa da bu doğru değildir. Eğer sorun para olsaydı şu anda inşa edilen üçüncü köprü ve yolları ve boğazın altından geçecek lastik tekerlekli geçiş tüneli projesi için para bulunamazdı.
Marmaray’ın banliyö hatlarıyla ilgili bu “acayip durum” gündeme gelince Bakan Lütfi Elvan 27 Aralık 2014’te, “Biz de bakanlık olarak gerekli uyarıları yaptık, gerekli mekanizmalar işletildi. Şu aşamada firmanın bazı firmalarımızla görüşmesi devam ediyor, sanki devretme eğilimi var gibi söz konusu. Ama biz bunun takipçisiyiz” diyor. Bir değil, iki değil. Ne oluyor da bu firmalar sonradan “bu parayla biz iş yapamayız” noktasına geliyorlar? İhaleler açılıyor, paralar şirketlerin hesabına geçiyor sonra iş iptal oluyor, tahkimlere gidiliyor ve vatandaş bekliyor. Projenin bitişi sürekli erteleniyor.
Bakanlık bu durumu ve o ihalelere harcanan paraların hesabını, vergi veren halkına açıklama gereği duymuyor. Yukarıda sorduğumuz sorulara neden cevap verilmiyor? Halkın bilgilenme hakkına ne oldu? Belki diyeceksiniz ki, 17/25 Aralık rüşvet ve yolsuzluk iddialarını soramayan halkımız bunu niye sorsun?
Hükümetin halka açıklama yapma ihtiyacı duymadığı bu “garip Marmaray banliyö hattı işinin” başka bahara kaldığı, 2016’da dahi bitirilemeyeceği anlaşılıyor.  

Prof. Dr. HALUK EYİDOĞAN
CHP İstanbul Milletvekili