TSK, son zamanlarda Suriye’de Libya’da, yurtiçinde, son olarak da Irak'ın Kuzeyinde birçok geniş çaplı müşterek operasyonlar gerçekleştirmektedir.

Tüm bu operasyonlarda Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının alçak profil gösterdiği, Milli Savunma Bakanı’nın ön planda olduğu ve operasyonları bizzat sevk ve idare ettiği görülmektedir. Bu durum 15 Temmuz hain darbe girişiminden iki hafta sonra 31 Temmuz 2016 tarih ve 669 sayılı KHK ile TSK komuta yapısının değiştirilmesinin sonucudur. Söz konusu kararname ile kuvvet komutanlıkları Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmıştır (md.36-1A).

Genelkurmay Başkanlığı tasfiye mi ediliyor?  Bu durumda şu soruların cevaplandırılması gerekmektedir:

•   Bünyesinde yüzlerce karargâh personeli bulunduran, tarihi tecrübe ve bilgi birikimleri olan kuvvet komutanlıkları ve Genelkurmay Başkanlığı ne yapmaktadır?

•   Anayasanın 117. maddesi “Genelkurmay Başkanı Silahlı Kuvvetler’in komutanı olup savaşta başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanı namına yerine getirir” demektedir. Mevcut Genelkurmay Başkanı anayasaya dayanan bu görevini niçin yerine getirmemektedir?

•   Emrinden kuvvet komutanlıkları alınmış olan, kuvvetlerin harbe hazırlık ve planlamalarında bir fonksiyonu bulunmayan Genelkurmay Başkanı ve karargâhı, anayasaya göre savaşta başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanı adına nasıl yerine getirebilecektir?

•   Genelkurmay Başkanlığı tasfiye mi edilmektedir?

•   Anayasa, Milli Savunma Bakanına Silahlı Kuvvetler’in operasyonlarını sevk ve idare etme görevi ve yetkisi vermemiştir. Hiç kimse veya organ, kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamayacağına göre (AY Md. 6) bakan operasyonları hangi anayasal yetkiye dayanarak sevk ve idare etmektedir?

•   Mevcut bakan asker kökenli, Genelkurmay Başkanlığı yapmış bir kişidir. Bakan olmak için milletvekili seçilme yeteneğine sahip olmak (18 yaşını doldurmak ve AY 76. maddesinde sayılı suçlardan hüküm giymemiş olmak) şartı aranmaktadır. İleride bu şartları taşıyan fakat yeterli askeri bilgi ve deneyimi olmayan bir Milli Savunma Bakanı atanırsa bu kişi kuvvet komutanlıklarını nasıl yönetecek, operasyonları nasıl sevk ve idare edebilecektir?

•   Operasyonların başarısı veya başarısızlığı kime aittir? l Harp prensiplerinden birisi olan “komuta birliği prensibinin” uygulanmamasının nedeni nedir?

•   Birden fazla kuvvetin katıldığı müşterek harekâtın komuta harekat merkezi kimin bünyesindedir? Fiili komutan bakan olduğu halde personelinin çoğu sivilleştirilmiş olan Milli Savunma Bakanlığı müşterek harekât merkezini nasıl işletebilecektir?

•   Genelkurmay Başkanlığı, bakana bağlanmamıştır. Fiilen komutanlık yapan Milli Savunma Bakanı kendisine bağlı olmayan Genelkurmayın müşterek harekât merkezini nasıl kullanmaktadır?

SONUÇ:

TSK komuta yapısında yapılan değişiklik, TSK’nin uzun yıllardır oturmuş, gelenekselleşmiş yapısını bozmuş, komuta birliği harp prensibini ihlal etmiş, komuta yapısını karmaşık hale getirmiş, yukarıda belirtilen pek çok sorun yaratmıştır.

15 Temmuz hain darbe girişimi bahane edilerek TSK’de yapılan diğer değişikliklerle birlikte komuta yapısının değiştirilmesi de “yeni bir darbe girişiminin önlenmesi” amacını aşmış, TSK’nin etkisizleştirilmesi amacına hizmet eder duruma gelmiştir.

Bunlara rağmen TSK başarılı olabiliyorsa bu onun genlerine işlemiş olan disiplin ve görev anlayışı, karşılıklı güven duygusu gibi değerlerinin henüz bozulmamış olmasındandır.

GELENEKLERE UYGUN, SADE VE RASYONEL

TSK’nin komuta yapısı;

•   Komuta birliği prensibine,

•   TSK’nin geleneklerine uygun,

•   Anayasa ile uyumlu,

•   Rasyonel,

•   Sade,

•   Görev ve yetkilerin açıkça tanımlandığı bir yapıya dönüştürülmelidir.

Komutada belirsizlik askerlikteki en önemli hatadır.

Ulusal güvenliğimizi doğrudan ilgilendiren TSK’nin değiştirilen yapısı ile ilgili sorunlar, başta siyasal muhalefet olmak üzere toplumsal muhalefet tarafından gündeme getirilmeli ve düzeltilmesine çalışılmalıdır.

DR. CİHANGİR DUMANLI
E. TUĞGENERAL