Aşağıdaki satırlar, 2 Kasım 2008 tarihli Cumhuriyet Pazar Dergi’de yayımlanan “Bir dönemin sonu mu?” başlıklı köşe yazımdan alıntı.

“Yeni seçilecek başkanın hem Amerika’yı hem de dünyayı etkileyebilecek bir diğer özelliği var ki, bu yoğun gündemde pek de üzerinde durulmuyor. O da, Amerika’da giderek yükselen anti-entelektüel hareket karşısında alacağı duruştur.

Son günlerde bu hareketi inceleyen bir kitap okudum. Susan Jacoby, ‘The Age of American Unreason’ (Amerikan Mantıksızlık Çağı) adlı mükemmel eserinde, aydınlanma, laik gelenek ve bilim karşıtlığı olarak ortaya çıkan bu anlayışın Amerika’ya ve dünyaya nelere mal olduğunu anlatıyor.

Bush döneminde doruk noktasına varan ‘anti-entelektüelizm’, ticari medyanın pompaladığı popüler kültür aracılığıyla Amerika’ya egemen oldu. Bilimsel çalışmaları din karşıtı gibi gösteren, küresel ısınmayı yok sayan, evrim teorisine karşı çıkan, bilginin karşısına hurafeleri çıkaran bu görüş, her geçen gün daha da güç kazanıyor.”

AKILCILIĞIN KARŞITI OLARAK YÜKSELEN CEHALET

Bir dönemin sona erdiği, “Bakalım bu Mantıksızlık Çağı’nın veda çanlarını yakında duyacak mıyız?” diyerek bitirdiğim o yazımdan üç gün sonraki seçimde ortaya çıkmıştı. 2004’te Boston’daki Demokratik Parti Kongresi’ni yerinde izlerken konuşmasına tanık olduğum ve ülkemizde medyada ilk olarak “geleceğin ABD başkanı” diyerek duyurduğum Illinois Senatörü Barack Obama, 2008’de başkanlık koltuğuna oturmuştu. Irak savaşı sonrasında ABD’de yeni muhafazakârlığın yükseldiği Mantıksızlık Çağı ile 2007-2008 mali krizi ve ardından gelen büyük durgunluğa sert tepki göstermişti Amerikalılar.

5 Kasım 2024’te Donald Trump ile Kamala Harris arasındaki yarışı aylardır sadece ekonomi açısından değerlendiren medya, seçimi akılcılık ve bilim karşıtlığı olarak yükselen cehalet ve korku temelli Trumpizm açısından yorumlamayı yine ihmal etti.

İki gün önceki seçimin neden Trump lehine sonuçlandığını; Trump’ın nasıl Amerikan tarihinde 130 yılı aşkın bir süre içinde, bir dönem aradan sonra Beyaz Saray’a dönebilen ilk eski başkan olduğunu anlamak için konuya bu açıdan bakmak gerek.

Reagan döneminden bu yana entelektüeli “elitist” göstermeye çalışan Amerikan dinci sağı, Obama döneminde yeraltına indi ama örgütlenmeyi sürdürdü, Trump’ın ilk dönemiyle birlikte canlandı ve sonunda iş Trump’ın pasifize edilmesiyle Kongre baskınına kadar gitti. Skandallarla iktidardan uzaklaşan Trump, Biden döneminde destekçi kitlesini sağlamlaştırmayı sürdürdü.

AMERİKAN HALKININ TRAJİK SEÇİMİ

Halkının çoğunun haritada Irak’ı bulamadığı, kongre üyelerinin birçoğunun Şiinin Sünniden farkını bilmediği Amerikan toplumu, Trump’a yönelik suikast girişimleri, Biden iktidarında ekonomide beklenen düzeyde iyileşmenin olmaması ve Trump’ın göçmen politikasına desteğin artması yüzünden, bir kez daha Trump’a şans verdi.

Sonuç olarak sol eğilimli nitelikli Amerikan dergisi The Mother Jones’un bu seçimle ilgili aşağıdaki değerlendirmesi, benim 16 yıl önceki yorumumla paraleldir. 

“Bütün bağırış çağırışlardan, milyarlarca reklamdan ve bunca öfkeden sonra 2024 seçimi, bu ulusun kusurlu demokrasisine bağlı mı kalacağını yoksa faşizme mi kayacağını; nefret, kin, paranoya, korku ve yükselen ırkçılık siyasetinin sürüp sürmeyeceğini belirleyecek; kadınların özgürlükleri kısıtlansın mı ya da korunsun mu, iklim değişikliği göz ardı mı edilsin üzerine mi gidilsin, plütokratların ayrıcalıkları artırılsın mı yoksa bunlara meydan mı okunsun, milyonlarca Amerikalı sınır dışı mı edilsin ya da bu konuda ilerici bir yol mu seçilsin, bütün bunları belirleyecek.  

Ancak seçim aynı zamanda Amerikalıların gerçeklerin dünyasında mı yoksa yanlış anlatılarla dolu bir dünyada mı yaşadığını da belirleyecek. Seçim, bize Amerika’nın gerçeklere dayalı olup olmadığını söyleyecek.”

Amerikan toplumu seçimini yaptı, Trump’la birlikte yine Mantıksızlık Çağı’nın zafer çanları çalıyor.