İfade özgürlüğü ile demokrasi arasında doğrudan bir bağ vardır. Bireyin dilediğini düşünme ve düşündüğünü konuşma özgürlüğü demokrasilerin vazgeçilmez unsurudur. Aynı zamanda insanların çeşitli kaynaklardan bilgi edinmeleri de en temel hakları arasındadır.

İnsanlar ancak bu bilgiler ışığında gerçeğe ulaşabilir ve yaşamlarında daha etkin roller üstlenebilir. Bu anlamda, bireysel ifade özgürlüğü ile birlikte basın özgürlüğü bir kat daha önem kazanmaktadır…

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ LİGİNDE TÜRKİYE

Norveç, Finlandiya, Danimarka gibi ülkelerin ilk sıralarda yer aldığı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye 180 ülke içinde Eritre, Djibuti, Vietnam, Suriye, Laos, Yemen, Somali, Brundi, Sudan, Ruanda gibi ülkelerin hemen üstünde, 154. sırada yer almaktadır.(1)

Bu tablo, dünyanın birçok geri kalmış ülkesiyle birlikte Türkiye’nin de gazeteciler için adeta cehennem haline getirildiğinin belgesi niteliğindedir.

Birçok medya kuruluşunun ortadan kaldırılması ve Türkiye'nin büyük medya kuruluşlarının hükümet yanlısı holdingler tarafından devralınmasıyla sansürde benzeri görülmemiş seviyelere ulaşıldı. Bırakın iç ve dış politikadan konuşmayı, finans piyasalarında meydana gelen dalgalanmalardan bile söz edilmesinin önüne geçilmeye çalışıldığı bugünlerde Türkiye, dünyanın en büyük gazeteci hapishanesi durumuna getirildi.

Bu topraklarda geçen yüzyıl içinde onlarca gazeteci ve yazar çeşitli suikast ve saldırılar sonucu yaşamını yitirdi. Yakın tarihimizde A.İpekçi, Ü.Kaftancıoğlu, Ç.Emeç, T.Dursun, M.Anter, U.Mumcu, O.Kutlar, M.Göktepe, A.T.Kışlalı, H.Dink cinayetleri belleklerimizde yer etmiş kayıplarımızdan sadece birkaçıdır…

SONUÇ

2019 yılında Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) tarafından toplanan Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ),

Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), PEN International, Norveç PEN, Avrupa Basın ve Medya Merkezi (ECPMF) ve Sınır Tanımayan Muhabirler (RSF) gibi kuruluşların temsilcilerinden oluşan Basın Özgürlüğü Delegasyonu, Türk hükümeti tarafından adalet sistemindeki kusurları ele almak üzere Mayıs 2019'da ilan edilen “Yargı Reformu Stratejisi”nin, hem yasada hem de uygulamada yargı bağımsızlığını garanti etmediği ve gazetecilere zulmü sona erdirmediği sürece güvenilir olmayacağını söylemişti. Delegasyonun şüphesi hiç de haksız çıkmadı.

Basın ve medyadaki sansürün Türkiye'de her zamankinden daha yaygın olduğu bugünlerde, yaşamakta olduğumuz COVID-19 salgınının yaratacağı otoriter atmosferin gazeteciler üzerindeki baskıları artıracağı konusunda hemen herkes aynı görüşe sahip. Tıpkı darbelerde olduğu gibi, tıpkı Gezi Direnişi’nde olduğu gibi, tıpkı savaş ortamlarında Irak, Suriye ve Libya konularında olduğu gibi…

Temelsiz iddianameler, siyasi yönelimli yargılamalar ve adil yargılanma hakkının ciddi ihlalleri ile karakterize edilen gazetecilerin keyfi kovuşturmasına son vermek için artık acil adımlar atılmalıdır.

Türkiye, uluslararası insan hakları hukuku kapsamındaki taahhütleri doğrultusunda, eleştirel basını susturmak için defalarca kötüye kullanılan terörle mücadele ve karalama yasalarını acilen gözden geçirmelidir.(2)

Bağımsız gazetecileri gözdağı vermek suretiyle kontrol etmeye çalışmaktan vazgeçilmeli, tutuklanan gazeteciler derhal serbest bırakılmalıdır.

Her şartta uygulanan baskıların sonuç vermeyeceği artık anlaşılmalıdır.

Geçmişte İlhan Selçuk, Ziverbey Köşkü’nden akrostişle duyurdu sesini, her sabah çocuklarını bindirmeden aracını çalıştıran "sakıncalı piyade" Uğur Mumcu çok iyi biliyordu suikasta uğrayacağını, bunların hepsinin canlı tanığı Balbay, acıyı bal eyledi daha dün yıllarca taş yatağında!

Şimdi Müyesser Yıldız, İsmail Dükel, Barışlar ve arkadaşları Cumhuriyetin etrafında çelikten bir kale yapmaya devam ediyorlar, Artin Kemal’lere inat! Uygulanan tüm baskı, ceza ve saldırıya rağmen bitmedi, bu şartlar devam ettiği sürece de bitmez, bitmeyecektir bu kavga!..

AYDIN ÖNCEL

(*) “Milletin gerçek ses ve iradesinin doğduğu yer olan Cumhuriyetin etrafında çelikten bir kale oluşturacak olan yazılı ve görsel basın çalışanlarımıza işlerinde kolaylıklar diliyorum.” (M. Kemal Atatürk) 

(1) 2020 World Press Freedom Index | RSFrsf.org › ranking

(2) https://rsf.org/en/news/press-freedom-turkey-remains-crisis-despite-some-room-very-cautious-optimism