“Ekonomik açılımdan yanayız. Ama kapitalist olmak istemiyoruz” demişti Castro yıllar önce kendisiyle Roma’da yapmış olduğum görüşmede ve ardından eklemişti; “Küba’da biz kapitalizme geri dönmeyeceğiz!” (Milliyet, 24 Kasım 1996)

İtalyan başkentine bir FAO toplantısı için gelmiş olan Küba lideri artık 70’ine varmıştı ve toplantı koridorlarında en çok konuşulan konulardan biri, ünlü devrimcinin gitgide bozulan sağlığıydı: “Castro artık eski Castro değil!” deniyordu: “Eli kulağında yönetimi bırakırsa şaşmamak gerek!”

Eski tüfek Castro dizginleri dört yaş küçük olan kardeşi Raul Castro’ya devretmek için ne var ki bir on yıl daha bekledi…

Küba 2006’dan bu yana, ilk başta çaktırmadan arka plandan… daha sonra giderek fiili biçimde dümene geçen Raul Castro tarafından yönetiliyor.

Bir süredir Fidel sadece simgesel anlamda sürdürdüğü parti yönetimini de terk ederek önceki gün tamamen kenara çekildi.

85’lik liderin devre dışı kalmasıyla birlikte, tahmin edildiği gibi yerine 80’ini deviren “küçük” kardeş Raul, “komünist parti genel sekreterliğine” seçildi.

Bundan böyle “Raul”a bir şey olursa, ikinci sırada nöbeti devralmak için bekleyen 80’lik Jose Ramon Machado var.

Machado’nun yerini alacak üçüncü sıradaki isim de gene 79 yaşındaki Ramiro Valdes!

Bu “geriatrik düzen”; Küba’nın en üstünden gelinmez sorunu.

Devrimin eski kadroları -muhafazakâr tüm rejimlerde olduğu gibi!- gençleri bir bir budamış. Dünyanın hızla evrilen şartlarına ayak uydurmakta zorlanıyorlar...

Havana Vietnam’a öykünüyor

Küba komünist partisinin hafta başında büyük bir tantanayla gerçekleştirdiği “perestroyka kongresinin” temel meselesi işte bu: “Değişim!”

Değişim arzulanmakla birlikte, bu sözcük hiçbir suretle kullanılmıyor.

“Fidel sonrasını hazırlayan” kongrenin meramı baştan sona bu olsa da devrimin geriatrik bekçilerini ürkütmemek adına “değişim”, “reform”, “perestroyka” deyimleri bir yana itilerek, yalnızca “Küba modelinin güncelleştirilmesinden” söz ediliyor.

“Mevcut modeli” güncelleştirmek için, Küba, Vietnam’ı örnek almaya niyetleniyor.

1986’da ekonominin liberalleştirilmesini içeren “doi moi” reformlarıyla Vietnam çünkü büyük sıçramalar yapmış.

Öyle ki henüz yeni döndüğüm Vietnam’da hayat -milattan önce ve sonra gibi- “doi moi” öncesi ve sonrası diye ikiye ayrılıyor.

’86’dan önce dünyanın en fakir üç ekonomisinden biri olan ülke, bugün Çin ve Hindistan’dan sonra Asya’nın en hızlı büyüyen üç ekonomisi arasına girmiş durumda.

“Mucize”, “planlı piyasa ekonomisi”/“sosyalist pazar ekonomisi” tabir edilen “karma ekonomi modeliyle” gerçekleştirilmiş.

Vietnamlı artık ev/araba sahibi olabiliyor; yurtdışına -çok pahalı da olsa!- imkânları dahilinde çıkabiliyor, “özel girişim” ve dış yatırımlara olanak tanınıyor.

Buna karşın Çin gibi çoğulculuğa geçit vermeyen sistem, -komünist!- “tek parti” boyunduruğunda yönetiliyor.

Komünizmin son \t\t\t\tkalesinde karneli yaşam

Küba için, Vietnam’ın çeyrek asır öncesinde fitillediği bu reform süreci ne yazık ki hâlâ ışık yılı uzaklığında.

Küba’ya en son ’97 yılında gitmiştim…

Hâlâ inanılmaz çağdışı bir “vesika sistemi” uygulanıyordu...

Kübalılara adam başı ayda topu topu üç kilo pirinç ve şeker, bir kilo patates, yarım kilo kurufasulye ve balık, iki biftek (tavuk ya da sosis), bir paket makarna, hasat durumuna göre sebze-meyve, bir şişe rum, birkaç şişe bira, altı paket sigara, iki puro, dört kutu kibrit ve bir tüp dişmacunu veriliyordu.

Yıl 2011... Havana’da aynı “karne/vesika sistemi” geçerli...

Özel girişim, Küba’yı ziyaret ettiğim yıllarda ufak restoran-kafe işletmeciliği, tamircilik, çarşı pazarda elişi eşya satıcılığı ve taksicilikten öteye gitmiyordu.

Küba’da özel girişim bugün hâlâ bu küçük faaliyetlerle sınırlı…

Komünist partinin adı konmayan son “reform” kongresi ardından, Küba yurttaşları yurtdışı seyahatlerinin hâlâ serbest bırakılıp bırakılmayacağını, özel araba-ev sahipliği hakkının çıkıp çıkmayacağını bilmiyorlar…

Küba blogcularının yaptıkları ilk değerlendirmelere bakılacak olursa, devrimin yaşlı bekçilerinin doğal süreçle tasviyesinden önce Karayip usulü bir “doi moi” -bizzat Raul Castro tarafından arzulansa dahi- beklemek için henüz çok erken.

***

Bedri Baykam ve Tuba Kurtulmuş’un süratle sağlıklarına kavuşmalarını diliyor, uğradıkları vahşi saldırıyı lanetle kınıyorum.