Soru: Eşim 3. evre meme kanseri hastası. Sigortalılık başlangıcı 1/1/1997 ve toplamda 1846 günü var. Malulen emekli oldu ve 2023/Ekim ayında kontrol muayenesi var. Kontrolü sonucu malul sayılmaz ise en kısa zamanda nasıl emekli olabilir? Bir çocuğumuz var. Engellilik indirimi alırsak geriye doğru borçlanma olur mu? Hüseyin Ü.

Malullük aylığı bağlanması için sigortalıların,

-Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybetmesi,

-En az 10 yıldan beri sigortalı olması [Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sağlık kurulunca sigortalının sürekli başkasının bakımına muhtaç durumda olduğuna karar vermesi halinde bu koşul aranmaz.],

-En az 1800 gün prim ödemiş olması,

Gerekiyor. Eşinizin kanser olması nedeniyle malul sayıldığı, aranan diğer koşulları da yerine getirerek talepte bulunduğu ve tarafına malullük aylığı bağlandığı ancak hastalığında iyileşme olabileceği düşünülerek kontrol muayene tarihi konulduğu anlaşılıyor. Eşinizin kontrol muayenesi sonucu alınan sağlık kurulu raporuna göre malullük durumunun ortadan kalkması halinde bağlanan aylık kesilir.

Diğer taraftan, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanan SSK sigortalılarına, belirlenen engellilik derecelerine göre yaş koşulu aranmaksızın daha uygun koşullarda yaşlılık aylığı bağlanmakta. Engellilik oranının sigortalı çalışırken tespit edilmesi gerekiyor. Hastaneden alınan rapor, Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından inceleniyor ve sigortalının engellilik oranı belirleniyor. Tespit işleminin SGK ile bir ilgisi bulunmuyor. Sigortalının engellilik derecesi en az yüzde 40 ise engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanma hakkını elde ediyor. Bu hakkı elde eden sigortalılara işe giriş tarihi ve engellilik derecesine göre kanunda öngörülen koşulları yerine getirmesi halinde yaşlılık aylığı bağlanıyor. Eşinizin işe giriş tarihinin 1/1/1997 olduğu göz önüne alındığında herhangi bir yaş koşulu aranmaksızın, engellilik derecesi;

-Yüzde 80 ve üzeri ise 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün,

-Yüzde 60 ila yüzde 79 arasında ise en az 16 yıl 4 ay sigortalılık süresi ve en az 3760 gün,

-Yüzde 40 ila yüzde 59 arasında ise 17 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3920 gün,

koşullarının yerine gelmesi halinde yaşlılık aylığı bağlanır. Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından engellilik oranı belirlenirken kontrol muayene tarihi de konulabilir.

Eşinizin bu üç koşulda da sigortalılık süresi şartı yerine gelmiş olmakla birlikte gün koşulu oluşmamış. Dolayısıyla engellilik derecesini tespit ettirmek kaydıyla örneğin engellilik derecesi en az yüzde 80 ve üzeri olursa 3600 prim gün sayısını doğum borçlanması yaparak veya son 3.5 yıl SSK kapsamında olmak kaydıyla çalışarak ve isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek (isteğe bağlı sigorta primleri Bağ-Kur kapsamında sayıldığından son 3.5 yılı geçirmeden) tamamlaması gerekir.

NE ZAMAN AYLIK TALEBİNDE BULUNMAK AVANTAJLI OLUR?

Soru: Eşimin tüm çalışmaları SSK kapsamında ve bugün itibarıyla toplam gün sayısı 7700. Sormak istediğim temel konu, temmuz ayında emeklilere verilecek refah payı temmuz ayında emeklilik başvurusunda bulunanları da kapsayacak mı? Aylık başvurusunu temmuz ayında mı yapalım? Ersin D.

Emekli aylığı hesaplamalarında yıl kavramı önemli. Yani 2022 yılında emekli olmakla 2023 yılında emekli olmak veya 2023 yılında olmakla 2024 yılında emekli olmak emekli aylığı hesapları açısından farklı. Çünkü aylık hesaplamalarında kullanılan yıllık enflasyon (TÜFE) ve gelişme hızına (GH) göre hesaplanan güncelleme katsayıları ile aylık artış oranları farklılaşıyor. Örneğin 2022 yılında aylık talebinde bulunmak 2021 veya 2023 yılında talepte bulunmaya göre daha avantajlı oldu. Gerçekleşen enflasyon (TÜFE) ve gelişme hızına (GH) göre bazı yıllar daha avantajlı olabiliyor. 2023 yılına gelince ister 2023 yılının birinci altı aylık döneminde talepte bulunulsun isterse ikinci altı aylık döneminde, emekli aylığı çalışılan tarihe kadarki gün ve prime esas kazançlar dikkate alınmak suretiyle 1/1/2023 tarihi itibarıyla hesaplanıyor ve aylık başlangıç tarihine önce 2023/Ocak (yüzde 30) sonra 2023/Temmuz (yüzde 25) aylık artışları ile taşınıyor. Dolayısıyla 2023/Ocak ayında emeklilik başvurusu ile 2023/Aralık ayında emeklilik başvurusunda aylık hesabı aynı. Ancak temmuz ayı itibarıyla asgari ücret arttığından kıdem tazminatı yönünden temmuz ayında talepte bulunmak avantajlı olur.