Soru: Oğlum SSK kapsamında çalışırken 5/9/2003 tarihinde vefat etti. Geride eşi ve 3 çocuğu kaldı. Ben de hiçbir yerden gelirim olmadığı için o tarihte SSK’den oğlumdan dolayı tarafıma ölüm aylığı bağlanmasını istemiştim ama eşi ve çocukları olduğu için bana aylık bağlanamayacağı bildirilmiş idi. Şimdi kızı evlendi. Oğlu da okulu bitirdi ve sadece eşi ve bir çocuğu aylık alıyor. Şimdi müracaat etsem oğlumdan dolayı tarafıma aylık bağlanır mı? Sedef K.

506 sayılı kanunun 5510 sayılı kanunla mülga 69. maddesinde, 6/8/2003 tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahibi ana ve babalarına aylık bağlanması için öncelikle ölen sigortalıdan dolayı, aylık alan eş ve çocuklar dışında artan hisse olması gerekiyor. Bununla birlikte, ana/babanın çalışmaması ve 2022 sayılı kanun hariç olmak üzere her ne ad altında olursa olsun gelir veya aylık almaması gerekiyor. Sorunuzdan anlaşıldığı üzere, oğlunuzun ölüm tarihinde hak sahibi konumunda olan eşi ve üç çocuğuna aylık bağlandığından, hisse artmaması nedeniyle tarafınıza aylık bağlanmamış. Buradaki diğer kural, sigortalının ölüm tarihinde artan hisse yok ise daha sonra gelirden çıkanlardan dolayı artan hisse oluşsa bile ana veya babaya aylık bağlanmıyor. Yani sigortalının ölüm tarihinde artan hisse yok ise ana ve babaya daha sonra aylık bağlanması mümkün değil. 

Öte yandan, 5510 sayılı kanunun geçici 1. maddesinde yapılan düzenleme ile sigortalı veya hak sahiplerine, kanunun yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayından önce yürürlükten kaldırılan kanunlara göre bağlanıp ödenmesine devam edilen gelir ve aylıkların, durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam ediliyor. Ancak, bu dosyalardan ilk defa 2008/Ekim ayından sonra aylık talebinde bulunacaklar için 5510 sayılı kanunda herhangi bir hüküm bulunmadığından, bu durum için 5/12/2017 tarihinde “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği”nin geçici 4. maddesinde düzenleme yapıldı. Buna göre, 2008/Ekim ayından önce ölen sigortalılardan dolayı 5/12/2017 tarihinden sonra aylık talebinde bulunanlardan ilk defa hak sahibi olacaklar için hak sahipliği koşulları yönünden, mülga kanun hükümleri yerine 5510 sayılı kanun hükümleri uygulanıyor. Sizin durumunuzun yani anne olarak çocuğunuzdan aylık hakkınızın bulunup bulunmadığının 5510 sayılı kanuna göre değerlendirilmesi gerekiyor.

5510 sayılı kanunda ana ve babaya çocuklarından dolayı ölüm aylığı bağlanması için ana/babanın, 

 - Her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması

 - Diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması 

 - Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hissenin bulunması (65 yaşın üstünde olması halinde artan hisse şartı aranmıyor). 

Mevcut durumda, oğlunuzdan eşi ve bir çocuğu ölüm aylığı alıyor ise artan hisse var demektir. Diğer koşulları yerine getirmeniz halinde tarafınıza ölüm aylığı bağlanır. Her türlü kazanç ve iradınızın asgari ücretin net tutarından az olma durumu Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) denetmenlerince tespit ediliyor. Denetmenler bu tespiti ana/babanın aylık talep tarihi itibarıyla yapıyor. Yani 2023/Kasım ayında ölüm aylığı talebinde bulunmanız ve aylığa hak kazanma koşullarını yerine getirmeniz halinde tarafınıza 1 Aralık’tan itibaren ölüm aylığı bağlanır. Bu uygulama yine SGK’nin genelge ile kanunu değiştirdiği konulardan biri maalesef. Ölüm sigortasında hakkı doğuran olay ölümdür. Hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanması için aranan talep koşulu hem işlemlerin başlatılması hem de yine kanunla düzenlenen zamanaşımı uygulaması içindir. Kanunun 97. maddesi gereğince hakkın doğumundan itibaren beş yıl içerisinde istenmeyen aylıkların bu süreyi aşan kısmı zamanaşımına uğramakta. Normalde yapılması gereken işlem, aylık talep tarihiniz ve öncesi beş yıllık sürede bu koşulları yerine getirip getirmediğinizin tespit edilmesidir. Getiriyor iseniz geriye dönük beş yıllık süreye ilişkin ölüm aylıklarının da tarafınıza ödenmesi gerekir. Ancak, SGK bu tespiti geriye dönük yapmıyor. Ana ve babanın hak sahipliği koşullarını aylık talebinde bulunduğu tarih itibarıyla yapıp, koşullar sağlanmış ise talebi takip eden aybaşından itibaren ölüm aylığını bağlıyor.

Netice itibarıyla, oğlunuzdan dolayı aylık talebinde bulunursanız, durumunuz 5510 sayılı kanun hükümlerine göre değerlendirilerek şartları sağlamanız halinde tarafınıza aylık bağlanır.