Soru: Eşim ve ben öğretmen olarak görev yapıyoruz. Her ikimiz de 04/09/2006 yılında göreve başladık. Bizim 19/02/2011 doğumlu “ağır engelli” (özel koşul gereksinimi olan) bir oğlumuz var. Ağır engelli çocuğu olan bir devlet memurunun erken emeklilik hakkı var mıdır? Bu haktan nasıl yararlanabiliriz? Bu haktan yalnızca anne mi yararlanabilir? Cemil Ş.

2008/Ekim ayı itibarıyla yürürlüğe giren 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununun 28. maddesinin sekizinci fıkrası; “Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir” hükmünü amir olup bu hükümden, iştirakçiliği 2008/Ekim öncesi başlayan (5434 sayılı kanun hükümlerine tabi) kadın iştirakçiler de yararlanmakta. Buna göre bu haktan yararlanmak isteyen kadın iştirakçiler, başvurularını son kez görev yapmakta oldukları illerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine yapabilirler. İlgili SGK birimince çocuğun sağlık kuruluşuna sevk işlemi yapılır ve sağlık kuruluşundan temin edilen sağlık kurulu raporu, çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede engellilik tespiti, Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER), 18 yaşını doldurmuş olan çocuklar için erişkinler için engellilik değerlendirmesi hakkında yönetmelik hükümlerine göre SGK Sağlık Kurulu’nca yapılır. ÇÖZGER’e göre ağır engelli tespiti yapılan çocuğun 18 yaşını doldurması durumunda, erişkinler için engellilik değerlendirmesi hakkında yönetmelik hükümlerine göre alınan sağlık kurulu raporu üzerinden yeniden değerlendirme yapılır. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğundan dolayı, 2008/Ekim sonrası geçen hizmet sürelerinin dörtte birinin, prim ödeme gün sayılarına eklenmesi ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden indirilmesine ilişkin uygulama sadece kadın sigortalılara verilen bir hak olduğu gibi sadece emeklilik/yaşlılık aylıklarında bu süreler dikkate alınmakta. 

Kadın sigortalılar, çocukları için SGK’ye müraacatlarını sigortalılıkları devam ederken yapabilecekleri gibi emeklilik aşamasında da yapabilirler. Buna göre, ağır engelli olduğunu belirttiğiniz çocuğunuzun doğum tarihinin 19/2/2011 olduğu göz önüne alındığında, SGK Sağlık Kurulu’nca çocuğunuza “doğumundan itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede engelli” kararı verilmesi halinde 19/2/2011 tarihinden, bu tarihten sonraki bir tarihte engelli olduğuna karar verilmesi halinde, belirtilen tarihten sonra  sadece eşinizin (çocuğun annesinin) çalışma sürelerinin dörtte biri, prim ödeme gün sayısına ilave edileceği gibi emeklilik yaş hadlerinden de düşülerek annenin daha erken emekli olmasına imkân veriliyor.

ENGELLİLİK DERECEM DEĞİŞİRSE, AYLIK HAKKIM DÜŞER Mİ?

Soru: Engelli emeklisiyim ve son engelli raporum 5 yıllık süreli olarak verildi. Engellilik derecem yüzde 95. Engellilik derecem 5 yıl sonra 1. dereceden 2. dereceye düşerse emekliliğim iptal mi olur? Yeliz K.A.

2008/Ekim ayından önce sigortalı olup bu tarihten önce veya sonra engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalıların 506 sayılı kanunda öngörülen aylığa hak kazanma koşulları, 5510 sayılı kanunun geçici 10’uncu maddesinin ikinci fıkrasında aynen korunmuştur. Daha önce engellilik derecesi en az yüzde 40 olmak üzere, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlara, yaş koşulu aranmaksızın 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 prim ödeme gün koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanır iken 6/8/2003 tarihinde yapılan yasal değişiklikle, engellilik derecesine (birinci, ikinci ve üçüncü) göre yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları yeniden belirlenmiş.

Engelli sigortalıların ilk sevk işlemleri ile sağlık kurulu raporlarının değerlendirilmesi Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ilgili birimleri tarafından yapılmakta. Buna göre, tarafınıza yüzde 95 engelli raporu ile yaşlılık aylığı bağlandı ise 1. derece engelli olduğunuz ve tarafınıza yaş koşulu aranmaksızın 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 prim gün sayısı koşullarıyla aylık bağlandığı anlaşılıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Sağlık Kurulu’nca 5 yıl sonrasına kontrol muayene tarihi konulduğuna göre, bu tarihte yapılan kontrol muayenesi sonunda engellilik dereceniz 1. dereceden 2. dereceye inerse yani, yüzde 95 yerine yüzde 60 ila 79 arasında belirlenirse, emeklilik için aranan prim ödeme gün sayısı değişir. Dolayısıyla, talep tarihinde 2. derece engelliler için aranan gün sayınız mevcut değilse yaşlılık aylığınız kesilir.