12 Eylül Anayasası’nın halen sürmekte olan en büyük ayıbı seçim barajına ilişkin düzenlemedir. Anayasanın üçte ikisi değişti ama yüzde 10’luk baraj demirbaş olarak duruyor.
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) yüksek baraj nedeniyle yaşanan mağduriyetleri incelemeye değer görüp gündemine alması, zaman zaman yükselen tartışmayı yeniden alevlendirdi.
Dünyada yüzde 10 seçim barajını uygulayan ülke yok. Bildiğimiz kadarıyla bizden sonraki en yüksek oran yüzde 8.
Her fırsatta yeni bir anayasa gerektiğini vurgulayan AKP Cumhurbaşkanı Erdoğan, konu seçim barajı olunca lafı eğip bükmeden “Hayır” diyor, “bunu biz koymadık, öncekiler de yararlandı, biz de yararlanacağız”.
Gerçekten de 1983’ten bu yana uygulanan seçim barajından en çok yararlanan parti AKP oldu. 3 Kasım 2002 seçimlerinde yüzde 35 oy alan AKP, parlamentonun yüzde 65’ine hâkim oldu. O seçimde barajın hemen altında kalan DYP, MHP ve Genç Parti parlamentoya girseydi, AKP’nin değil anayasaya hükmedecek çoğunluk, tek başına iktidara gelmesi bile zordu.
İlk girdiği seçimde barajın tadını alan AKP, o günden bu yana AB’ye uyumdan yargı paketlerine kadar onlarca yasa değiştirdi ama yüksek barajdan oy üretmeye devam etti.

***

Anayasa Mahkemesi’nden dün öğleden sonra yapılan açıklama, kamuoyunda yankılanan tartışmanın yüksek mahkemeyi rahatsız ettiğini gösteriyor. AYM, son aylarda özgürlükler yönünde aldığı kararlarla bir yandan hükümetin tepkisini çekiyor, bir yandan kamuoyundan pozitif algı topluyor. AYM’nin bu tablosu dikkate alındığında seçim barajının mahkeme gündemine gelmesi halinde çıkacak karar yıllardır süren tartışmaya yeni bir ivme kazandırabilir. Barajın düşmesi konusunda CHP’nin öteden beri dile getirdiği görüşler ve samimiyet söz konusu olduğunda Meclis’e verdiği yasa önerileri var.
Demokrasilerde seçimlerden beklenen iki temel sonuç vardır:
Temsilde adalet, yönetimde istikrar.
Yüzde 10 barajı temsilde adaleti ortadan kaldırıyor. Yönetimde istikrarsa AKP iktidarında olduğu gibi sıklıkla kötüye kullanılıyor.
Türkiye’deki hukuksuzlukların hiçbirine ses çıkarmayan, derin bir sessizliğe bürünen hukuk fakültelerinin en azından bu konuda ses vermesini bekliyoruz.

***

AYM’nin özgürlükçü tutumu siyasette de değişik yorumların önünü açtı. Baraj tartışması da doğal olarak bir süre daha gündemde kalacak.
AYM, barajı neden gündeme aldı?
Bunun hukuksal yanıtını yukarıda verdik. Siyasal olarak söylenebilecekler şunlar olabilir:
Erdoğan’ın Türkiye’de ve dünyanın dört bir yanında dile getirdiği paralelle mücadele AYM’yi etkilemiş olabilir. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül AYM’nin verdiği her özgürlükçü kararın ardından kendisine övünç payı çıkarıyor, şöyle diyordu:
“Üyelerin çoğunu ben atadım...”
Gül’ün siyaset yapıp yapmayacağı, görevi devrettiği günden bu yana tartışılıyor. Kim bilir belki AYM de Gül’e siyaset yapma özgürlüğü tanımak istiyor!
Barajın 2015 seçimleri öncesi kaldırılması ya da düşmesi halinde bundan en çok yararlanacak parti HDP olur. Bunun yanında Saadet Partisi de heyecanlanır. Soldaki öteki partiler seçmenden aldıkları “size verilen oy boşa gider” yanıtını artık duymaz, onlar da yeni heyecanlar üretirler.
Yüzde 10 baraj ayıbının kalkması, geçmişteki tartışmalardan daha güçlü bir şekilde gündeme geldi. Dileriz sonu da gelir.