6 T: TOPLUM, TANRI, TARİH, TARIM, TİCARET, TURİZM...

14-21 Ağustos arasında İtalya’da idik. 2019’dan beri yaptığımız bir planı ancak yaşama geçirebildik. 25 Eylül’de bu ülkede seçim yapılacak olmasını da dikkate alarak, gazete yönetimimizle de konuşup bu hafta köşemizi İtalya izlenimlerine ayırdık.

İki Akdeniz ülkesi olarak Türkiye ve İtalya’nın birbirine benzer çok yönü var. Kimi alanlarda Türkiye’nin daha zengin olduğu söylenebilir. Ancak İtalyanlar başlıkta vurguladığımız T’leri birleştirmişler “toplam güç” kavramını tüm dünyaya göstermişler.

Dünya gezilerini hep kendi planlamalarımla, sırt çantasıyla yaparım ama ilk kez bir tur ve rehber eşliğinde yaptık. Gözlemlerimiz ve siyasal değerlendirmelerimiz dışındaki bilgiler, rehberimiz Reyhan Feyzioğlu Paşiç’ten öğrendiklerimiz. Bir rehber hem dünyayı hem de kendi ülkesini çok iyi tanımalı. Reyhan Hanım tam böyle bir rehberdi.

***

İtalyanların tarihlerini Anadolusuz anlatmaları olanaksızdır. Roma İmparatorluğu’nda, Doğu ve Batı olarak bölünme süreçleri dahil Roma kadar önemli şehir İstanbul. “Asıl Roma İstanbul’dur” diyen İtalyanlar bile var.

Daha öncesine gidersek Roma’nın kuruluş efsanesindeki kurdun beslediği ikizler Anadolu’daki Truva savaşlarından sonra buradan kaçanlar. Heykelleri, resimleri her yerde.

İtalya’da “tarihi kalıntı” diye bir şey yok. Devam eden tarih var. Roma’da Kolezyum’un çevresinden tiyatro alanlarına giderken Sezar karşınıza çıkıverecekmiş gibi oluyorsunuz. Kentte en büyük sorun metro yapamamak. Kazdıkları yerin altından tarih çıkınca işi bırakıp orayı “arkeolojik park” yapıyorlar. BM’nin “kültürel miras” ilan ettiği yerler listesinde rekor İtalya’nın. 50’nin üzerinde. 

Rönesans’ın doğduğu yer İtalya’da Tanrı, sanat dahil her yerde. Kilise ile bilimin çatışması sonucu ortaya çıkan büyük kıyımlardan sonra ikisi “barışmış” gibi! Roma’da papanın yazlık sarayını karşı tepeden izlerken hemen yanında saray kadar ihtişamlı bir bina gördük. Reyhan rehber şöyle açıkladı: 

“Sarayın hemen yanında kilise var, onun yanında gökbilim merkezi. Papalık, ortaçağda olanlardan sonra bilimle barıştıklarını göstermek için dinen sembol olan yerlerin yanında mutlaka bir bilim merkezi olmasına özen gösteriyor...”

Haritaya bakınca İtalya’nın kuzeyini Alpler çevirir. Milano’dan Venedik’e Alpler’in eteklerinden muhteşem doğa manzaraları ile dolu bir yolculuk yaptık. Yüce Alpler bütün suyunu, bereketini İtalya çizmesine salıp “Al kullan ama kıymetini bil” demiş. Onlar da bilmiş. Dünyada toprak kalitesi en yüksek üç ova var: ABD’de Kaliforniya, İtalya’da Po, Türkiye’de Küçük Menderes ovası.

Biz toprağı dekar, metrekare gibi kavramlarla ölçüyoruz, İtalyanlar sanki gramla. Milim boş toprak yok. Dünyaya ağaç ihraç ederken altına hiç toprak görmese iki ay yaşatacak bir zenginleştirilmiş toprak koyuyorlar. Toprak her yıl analiz ediliyor, fazla ilaca ya da yanlış kullanıma dayalı verimsizlik varsa, ağır ceza!

Bütün bereketini ihraç ederken dünyadan Roma’ya ithalat da büyük ticaret kültürünü getirmiş. Venedik’ten Napoli’ye tüccar kültürünün uygarlığa kattıkları tarihten turizme her şeyi beslemiş. 

Leonardo da Vinci’den Michelangelo’ya İtalyan büyüklerinin yaşamasında ve üretiminde toplumdaki, varsıl kesimdeki bilinç büyük etken.

1960’larda Floransa’da büyük bir sel felaketi olmuş. Tarihi eserler sel sularına kapılmış. Sonrasındaki toparlamada bir iki küçük parça dışında her şey yerli yerine konmuş, bulan getirmiş. Götürmemiş!

***

İtalya’da 25 Eylül’de genel seçimler var. 6 T’si zengin bir ülkenin elbet siyaset yelpazesi de çok geniş! Faşizmin ayak seslerinden sistem değişimini dillendirenlere kadar her kesim var. 

Bütün bunların yanında İtalyan halkının hükümetsiz yaşama geleneği de var. Roma’da bir taksi şoförüne “Kim kazanır” diye sorduğumuzda şakayla karışık şu karşılığı verdi:

“Dilerim Di Pietro!”

Yıllar önceki “temiz eller” soruşturmasının savcısı hâlâ belleklerde!