ÇÖKMÜŞ bir girişimin enkazı üzerinde yine “yeni anayasa” sözünün yineleneceği yeni bir döneme girmek üzereyiz. Ye’li sözcüklerin arka arkaya sıralanmasından doğan “dil dönmezliği”ni çabuk aşabilirsek eğer.
Bu güçlüğü başlangıçta işlenmiş bir hatanın şakamsı cezası sayarak geçip hiç değilse bu kez aynı yanlışa düşmemek gerekiyor
Neydi o yanlış? Seçim sistemindeki bir cilvenin sonucu olarak arkasında toplumun ortak beklentisi ve desteği olmadan anayasa yapmaya soyunuvermiş bir partinin eteklerine tutunan partilerin işgüzarlığıyla bu işe girişmek yanlıştı.
Sonuç ve kalıntı ortada, bölük pörçük maddeleriyle.
Oysa, daha öncesi bir yana, sadece Milli Mücadele sonrasında yaşananlar bile bu konuda çıkarılabilecek dersler bakımından hayli öğretici örneklerle doluydu, onlara bakılmadan kolları sıvayıp nafile çalışmalara başlandı.
N’olmuştu da yeni anayasa yapılmalıydı? Bir savaş yaşanmış, devlet devrilmiş ve ülke işgalden kurtarılmış da devletin yeniden kurulması mı gerekiyordu? Yahut, bir darbe ya da darbeli rejim değişiklikleri sonrasında apar topar demokrasiye mi geçilecekti
Hayır, bu koşullar yoktu, üstelik toplumu bütün kesimleriyle temsil eden ve anayasa yapma konusunda yarışıp uzlaşmalara varmaya yarayabilecek bir “kurucu meclis” çalışması bile yoktu.
Bilen bilir, bu sütunda böyle bir ortamla anayasa yapmaya kalkışmakla güvenilir bir sonuca varılamayacağı ileri sürülmüş ve havanda su dövmenin işe yaramayacağı savunulmuştur.
Anayasa yapmanın gerekleri ve yöntemleri konusunda yeterli ve güvenilir yeteneklere sahip uzmanların katılımıyla ciddi çalışmalar yapmadan ve bunları ciddiyetle denemeden yalap şalap anayasa yapıcılığına girişmek, zararları hemen ortaya çıkacak büyük bir yanlış olur.
Ama en büyük yanlış, anayasa denen temel değerler ve kurallar bütününü ortaya koymayı toplumun tarihinden ve ekonomik yapısından kopuk bir iş sayarak gerçeklerin dışında gezinmek ve hele içinde yaşanan dünyaya aydan bakar gibi şaşkın şaşkın bakıp kalmaktır.