UYUM diye bir araya gelenler anayasa için nasıl bir devlet sistemi üzerinde uzlaştılar, bilmiyoruz. İktidar partisini yönetir görünenlerin ne idüğünü pek bilmedikleri bir başkanlık sistemine heveslendikleri az çok tahmin edilebiliyor. Ama Başbakan’ın aynı konuyu derinliğine düşünmüş olabileceğini söylemek zor.

Sadece, Cumhuriyetin yüzüncü yılı kutlanırken devletin başında olmak istediği kesin. Ne var ki, bir devletin başına geçmek isteyen kişinin devlet sistemleri konusunda sağlam bilgilere sahip olması veya iyi bilenlerce bilgilendirilmesi gerektiği de kesin. Kısmete, piyangoya bırakılamaz bir konu bu. Sayın Başbakan’ın doğal sezgisinden ve keskin zekâsından başka güvenilecek başka şey kalmıyor mu yoksa?

Hiç değilse sezgi ve zekâ bakımından “karizmatik” denebilecek bir üne ulaşmış sayılan bir kişinin, başka bakımlardan eksik yanlarını bu niteliğiyle doldurarak, alışılmış klasik parlamenter sistemden başka sistemlerin devlet başkanına ne gibi dertler açacağını kendiliğinden takdir etmesi beklenir. Hele, o dertlerin ancak Mustafa Kemal, İsmet Paşa ve son olarak da A. Necdet Sezer gibi kişilerin sağduyulu tutumlarıyla önlendiğini öğrenmişse.

Bilmek gerekir ki, üstünkörü seçim kampanyalarıyla bilinçsiz halk yığınlarına seçtirilerek devletin başına getirilmiş bir tek kişiyi yanıltıp ulusal çıkarlara ters düşen yollara çekmek entrikacı kurt yabancılar için çocuk oyuncağı sayılır. ABD taklitçisi olarak başkanlık sistemiyle Güney Amerika ülkelerinin başına seçtirilmiş kişilerin kendi halklarına neler kaybettirdikleri saymakla bitmez. Buna karşılık, parlamenter sistem, kuklaların değil, gerçek karizma sahibi saygıdeğer ulusal değerlerin her şeyi tartıp ölçen deneyimli parlamenter oylarıyla devletin başına geçmesini sağlıyor. Siyasal tarihimizin sağduyusu da, cumhurbaşkanı adaylarının sicillerini Meclis’in tercihinden geçirmeyi gerekli kılar gibi.

Bu örnek, olur olmaz yeni modeller yerine ufak düzeltmelerle parlamenter sistemde karar kılma lehine sayılabilecek bir yığın noktadan yalnızca biri. Ama böylesine önemli tek bir örnek bile klasik modelin sağlamlığına dönmeyi haklı göstermeye yetmiyor mu?