PEN Yazarlar Derneği, bu ay seçtikleri kitabın Nutuk olduğunu duyurdu. Sevindim. Bana kalırsa Nutuk, yalnızca bu ayın değil, 100 yılın kitabı. İkinci 100 yılda, sonrakilerde de anlamını/önemini koruyacak bir kitap. 100 yıllarca okunacak bir büyük eser. 

Okunacak bir kitap diyorum ama okumak istemeyenler, okusalar da anlayamayanlar olacaktır, kuşkusuz. Oysa Yunanistan’da bile 2012 yılında ülkenin günlük saygın gazetelerinden Ta Nea, “Dünyayı Değiştiren Konuşmalar” adıyla Söylev’i okurlarına ek olarak verdi. Söylev, 2017’de en çok okunan kitaplar arasına girdi.

Günümüzde önde gelen tüm yayınevlerinin Söylev’i yayımladığı, birçok kurumun da armağan olarak dağıttığı düşünülürse Söylev, ülkemizde de en çok okunan kitaplardandır.

Evet, Nutuk ya da Söylev, Mustafa Kemal Paşa’nın Cumhurbaşkanlığı’nın 4. yılında yaptığı çok uzun konuşmasının kitabıdır. 15-20 Ekim 1927 arası 6 günü kapsar ve 36.5 saat sürer. 100 yıla damga vuran dâhi liderin, kurduğu devletin doğuş öyküsüdür. 

Söylev’in amacı

Mustafa Kemal Paşa, Söylev’in amacını kendi şöyle anlatır: 

“Sayın Baylar, sizi günlerce işlerinizden alıkoyan ayrıntılı sözlerim, en sonunda tarihe mal olmuş bir çağın öyküsüdür. Bunda, ulusum için ve yarınki çocuklarımız için dikkat ve uyanıklık sağlayabilecek kimi noktaları belirtebilmişsem kendimi mutlu sayacağım. 

Bu Söylevimle, ulusal varlığı sona ermiş sayılan büyük Türk ulusunun, bağımsızlığını nasıl kazandığını; bilim ve tekniğin en son verilerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım. 

Bugün ulaştığımız sonuç, yüzyıllardan beri çekilen ulusal yıkımların yarattığı uyanıklığın ve bu sevgili yurdun her köşesini sulayan kanların karşılığıdır.

Bu sonucu Türk gençliğine emanet ediyorum.”

Söylev, aynı zamanda coşkulu söz, hitabet demek. Bu da toplumu konuşma güzelliğiyle büyüleyen bir sanattır. Mustafa Kemal’in Söylev’de kullandığı dil üzerine inceleme yapan Prof. Dr. Muhsine Börekçi, şu yargıya ulaşır: “Nutuk’ta Atatürk bir sözceleme öznesi olarak, on bin beş yüz otuz bir cümleyi üç bin yirmi beş değişik dizim ilişkisi ile kurmuş, mantığını, düşünme biçimini, önceliklerini bu cümle yapılarına yansıtmıştır. Dolayısıyla Nutuk’un üslubu diğer siyasal söylemlerden oldukça farklıdır. Bu, Atatürk’ün diğer siyasetçilerden farkıdır aynı zamanda.”  

Yasaklama girişimi 

Geçen ay bir ilçe milli eğitim müdürünün okullarda Söylev’in dağıtımını yasaklaması, Türkiye’yi ayağa kaldırdı. Tepkiler üzerine hemen görevden alındı. Ona bu cesareti veren siyasal iktidarın öteden beri Atatürk devrimlerine karşı olması değil mi? Ders kitaplarından, anıtlardan, kurumlardan Atatürk adını, fotoğraflarını silmeye çalışması değil mi? Atatürk ve Cumhuriyet düşmanlarını övmesi değil mi? 

Ama hiçbir zaman Söylev’i hiç kimsenin hiçbir yönetimin yasaklayamayacağı da bir gerçek.

Çünkü Atatürk, Türkiye’nin güneşi, gökkuşağı, şemsiyesi, hepimizin en büyük ortak değeri. Onun bu güzel vatan için büyük, zorlu mücadelesini Alev Coşkun, Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay ile Samsun’dan Sonra En Zor 19 Ay adlı kitaplarında ortaya koyuyor.

10. Cumhurbaşkanı Sayın Ahmet Necdet Sezer, gittiği her okula Söylev armağan etti. Çünkü Atatürk’ün koltuğunda oturuyordu. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanıydı.

Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı haftasındayız. Atatürk ve Cumhuriyet anıtlarına konan çelenkler, saygı duruşları, stadyum ve spor salonlarında yapılan simgesel törenler, 19 Mayıs konvoyları, akşam saat 19.19’da söylenen İstiklal Marşı, ardından 10. Yıl Marşı, halkın, basının bunlara katılışı, bağımsızlık, özgürlük ateşinin sönmediğini gösteriyor. Hiç sönmeyecek de...

100 yılın kitabı Söylev’i daha önce okusun okumasın, ulusu için sorumluluk duyanlar; yeniden okumalıdırlar, okutmalıdırlar. Ülkenin demokrasiye kavuşması, bağımsızlığın korunması, yaşanacak bir toplum yaratılması için bunu içtenlikle yapmalıdırlar.