Okullar yarıyıl tatilinde. Öğrenci ve öğretmenler, iki haftalık dinlencede yorgunluk atacaklar!

Açlığın, yoksulluğun her geçen gün arttığı günümüzde, öğrenci ve öğretmenler yorgunluklarını atsalar bile, yoksulluk ve açlıklarını, içlerindeki acıyı atabilirler mi? Bilmiyorum! Bunları bir yana koyalım. 

Başka sorunlar yok mu? Hem de ne kadar çok! 

Bu sorunlardan biri geçen cuma günü gazetemizde yayımlanan, arkadaşımız Figen Atalay’ın Prof. Dr. İoanna Kuçuradi ile yaptığı söyleşide yer aldı. Kuçuradi, eğitim sisteminin en önemli sorunlarından birinin altını çiziyordu: “Ezberci eğitim”. Bu, “eğitim hakkının ihlali”dir, diye de ekliyordu. Sorunun, her düzeyde yıllardır sürdüğünü de hepimiz biliyoruz.

Sorunun Köy Enstitülerinin kapatılmasıyla başladığı da bir gerçek. Çünkü enstitüler “ezberci eğitimi” reddeden; yaparak, yaşayarak, iş içinde eğitimi benimseyen kurumlardı. 

Köy Enstitüsü deyince, ilk akla gelen Köy Enstitülü yazarlardan biri şair Başaran’dır.

Mehmet Başaran, Yüksek Köy Enstitüsü’nü bitiren, köy öğretmenliğinden lise öğretmenliğine kadar eğitimin her kademesinde yıllarca öğretmenlik yapan, bunun yanı sıra öğretmen örgütlerinde çalışan, onların özgürlük ve hak arayışları savaşımını destekleyen; şiiriyle, öykü, roman, deneme ve inceleme yapıtlarıyla toplumu aydınlatan bir yazar oldu. 

O öğretmeni “Acıyı sevince çeviren” olarak tanımlıyordu. Onun şiir serüveni, köyleri, köylüleri, insanı, gençleri, çocukları şiiriyle, romanı ve öyküsüyle anlatan enstitülü şair ve yazarların da serüvenidir.

Başaran bu serüveni önce 17 Nisan Haritası adlı yapıtıyla destanlaştırdı. Sonra tüm yapıtlarıyla da yaygınlaştırdı.

MEHMET BAŞARAN’IN ŞİİR DÜNYASI

Başaran, şiire ilk adımını çok önemli bir olayla atar. Yüksek Köy Enstitüsü’nde öğrencidir. 17 Nisan 1946’da Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç’un da yer aldığı Açıkhava Tiyatrosu’ndaki etkinlikte bir şiirini okur. İnönü’nün ilgisini, beğenisini kazanır; kutlar, o da elini öper. Başaran’ın “Ter” adlı bu şiiri yolunu açar. Enstitüsü Müdürü Rauf İnan bu olayı şöyle anlatır: “...Öğrenciler kendi yazdıkları koşuklar (şiirler) vb. İnönü’nün, bütün gösterileri içten bir ilgi ve dikkatle izlediği belli oluyordu. Çocuklarının mutluluklarını yaşayan bir babanın durumu vardı onda. Yüksek bölümden, yurdumuzun bugün tanınmış ozanlarından Mehmet Başaran’ın ‘Ter’ şiiri, dikkatini özellikle çekmiş olacak ki önüne çağırdı, onunla konuştu.” (s. 50)

Tüm bunlar ve pek çoğu Köy Enstitülü Bir Şair: Mehmet Başaran’ın Şiir Dünyası (Telve Kitap, Ekim 2022) adlı Kars, Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Dinçer Atay’ın kitabında yer alıyor. Atay, Başaran’ın öykü ve romanları üstüne de benzer akademik bir çalışma yapacağını yazıyor. Kitabın sonunda Başaran’ın torunu akademisyen Güneş Özayten ile yapılmış uzun bir söyleşi de kitaba ayrı bir anlam katıyor...

Okullar tatildeyken Başaran’ı anmak, şiir dünyasını öğrenmek isteyenlere ve eğitim üzerine düşünce üreteceklere önemli bir kaynak sunuyor Dr. Dinçer Atay. 

Kitabın edebiyatımıza ve eğitim dünyamıza; umut yaratan edebiyatçılara, acıyı sevince çeviren öğretmenlere katkı sağlayacağına inanıyorum...