Kimi isimleri yazarken bir türlü emin olamazsınız. “Acaba doğru mu yazdım” diye kuşkuya düşersiniz.
Böyle zamanlarda elbette en iyisi bir ansiklopediye bakmaktır. Ben de öyle yaparım.Örneğin Jean-Jacques Rousseau ya da Nietzsche yazarken mutlaka bir yerlere bakarım, doğru mu yazmışım diye. Nedense bir türlü emin olamam.
Yine öyle oldu. Jean-Jacques Rousseau’nun sözü geldi aklıma. Bilirsiniz:
“İnsan özgür doğar; oysa her yerde zincire vurulmuştur.”
Gerçi aradığım sözü bu değildi. “Bir toprak parçasının etrafını çitleyen adam”la ilgili sözü arıyordum. Elbette bakacağım ilk kaynak “Vikisöz” (Wikiquote - “tr.wikiquote.org”).
Vikisöz, Wikipedia’nın kardeş projesi. Atasözlerini, deyimleri, aforizmaları, filmlerde geçen ünlü diyalogları arıyorsanız ilk bakacağınız adres burası olmalı. İngilizce ve Almancası dopdolu. Türkçesi hızla gelişiyor.
Diyelim ki Humphrey Bogard ile Ingrid Bergman’ın oynadığı Kazablanka filmindeki
o sözü merak ettiniz. Hemen Vikisöz’e girip Kazablanka diye yazıyorsunuz. Filmdeki bütün ünlü diyaloglar karşınıza çıkıveriyor:
“Bir daha çal Sam.”
Sonra cepten Spotify yazılımını açıp parçayı oradan bulup dinliyorsunuz: “As Time Goes Bye”
Bense yoldayım. Yürüyorum. Hani doktorlar diyorlar ya, “Sağlığınız için günde 10 bin adım atmaya çalışın” diye. Ben de yürüyorum işte. Yürürken cep telefonuna bir şey yazmak, o küçücük klavyeyi kullanmak zor.
Neyse ki teknoloji bizi artık bu dertten kurtarıyor. Bugün başka bir olanağa sahibiz: Biz konuşuyoruz, cep telefonu yazıyor.
Aklıma gelen notları artık cep telefonunun klavyesini kullanarak yazmıyorum. Not defteri programını açıyorum ve klavyenin hemen solundaki mikrofona dokunup, not almayı istediğim şeyleri söylüyorum.
Akıllı telefonum sözlerimi doğrudan yazıya dönüştürüyor.
Kitap okurken de aynını yapıyorum. Kitap adı ve sayfa numarasıyla birlikte tümceyi cep telefonuna okuyorum, o da yazıyor.
Hem iPhone’larda hem de Android’le çalışan telefonlarda dikte özelliği çok düzgün çalışıyor. Yeter ki telefonunuzdaki “dikte” ayarlarını düzgün yapın. Daha detaylı bilgi edinmek için Google’a “iPhone dikte” ya da “Android dikte” diye yazmanız yeterli.
Gerçi ben bu özelliği iki yıldır kullanıyorum. Hatta yazılarımı da artık yürüyerek yazıyorum. Fakat bu sefer farklı bir şey oldu.
“Rousseau’nun o tümcesini bulmaya çalış” diyorum telefona. Unutmamak için.
“Eminim Rousseau’yu yanlış yazacak” diye düşünüyorum. Daha önce denemiştim çünkü. Fakat doğru yazdı!
“Olamaz” diye geçirdim içimden, “mümkün değil”... “Rousseau”yu doğru şekilde telafuz etmiş olamam. Hemen ardından “Nietzsche” dedim. Baktım telefon onu da doğru yazdı. Bu nasıl olabilir? Ardından “www.forvo.com” sitesine bağlandım. 129 milyon insanın üye olduğu bir site burası. Çeşitli dillerde sözcüklerin orijinal söylenişi nasıldır diye merak ediyorsanız, bunu öğrenmenin en iyi yolu “Forvo”ya bakmak. Rousseau ve Nietzcsche’nin orijinal söylenişlerini dinledim. Benimkiyle hiç ilgisi yok.
Sonra orijinallerini benim akıllı telefona dinlettim. Tümünü yanlış yazdı, iyi mi.
Telefondaki dikte yazılımı bazı özel sözcüklerin Türkçe söylenişini tanıyıp onları doğru yazmaya başlamış. İlginç.
Hemen aklıma gelen isimleri sıralamaya başladım. Bakalım onları da tanıyabilecek mi?
“Marx” dedim. Doğru yazdı. “Karl Marx” deyince “Karlı Marx” diye yazdı. “Hegel” deyince “He gel” yazdı. “Borges” (Jorge Luis Borges) deyince “Bol gez” dedi. Bunlar beni epey güldürdü. Demek dikte yazılımı yeterince zeki değil. Olsun.
Söyleyebileceğim şu: Artık cep telefonlarının “dikte” özelliği kullanılacak hale gelmiş. “Konuş yazsın” dönemindeyiz yani. Denemelisiniz. Bundan sonra “Söyle yapsın” dönemine geçeceğiz. Yani cep telefonları gerçek birer “asistan”a dönüşmeye başlayacak. Bakalım, ne zaman?