Cahit Kayra’yı 1970’li yılların sonuna doğru Ankara’da politikacı olarak tanıdım...
Ecevit’in 1977 seçimlerinden önce, CHP programını yeniden yazmak için Göreme Sokak’ta oluşturduğu “Beyin takımının” koordinatörüydü!
Bir politikacı kimliğiyle tanıdığım bu büyük insanın büyük bir yazar da olduğunu ancak yıllar sonra Bodrum üzerine yayımladığı öykü kitabı ile anladım.

***

Mülkiye mezunu olan Cahit Kayra, uzun yıllar Maliye Bakanlığı’nda çeşitli görevlerde bulunmuş ve 1972 yılında emekli olarak politikaya atılana kadar, mali ve ticari konularda 7 tane araştırma kitabı yayımlamıştır.
1972 ile 1980 arasında politika yapmış, milletvekili olmuş, bakanlık koltuğuna oturmuş, ama alçakgönüllülüğünden hiçbir zaman ayrılmamıştır.
1983 yılında Bodrum öykülerini yayımlayarak yeniden yazarlığa dönmüştür.
Daha sonra yakın Cumhuriyet tarihi üzerine son derece ilgi çekici, hem gerçek verilere dayanan nesnel, hem de çarpıcı tezleri öne süren iddialı araştırma kitapları yayımlamıştır.

***

“Bodrum Üzerine Çeşitlemeler” adlı öykü kitabı muhteşem bir eserdir:
İnsan ruhunun derinliklerine işleyen bir gözlem gücünü ve son derece çarpıcı, ince bir mizah anlayışını yansıtır.
Gerek araştırma gerekse edebiyat alanında pek çok yapıt sahibi olan Kayra, bu yıl Gazeteciler Cemiyeti Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü’nü, son araştırma kitabı olan “Cumhuriyet Ekonomisinin Öyküsü 1923-1950 / Devletçilik: Altın Yıllar” adlı eseriyle kazanmıştır.

***

Kayra’nın, çok sayıda olduğu için burada sayamadığım ama ilerde mutlaka yeniden değineceğim, son derece değerli araştırma kitapları arasında en dikkat çekici olanlardan biri de Varlık Vergisi üzerine olanıdır.
Tarihçi Kitabevi tarafından basılan bu kitapta Kayra, İkinci Dünya Savaşı yıllarındaki Türkiye ekonomisini ve Varlık Vergisi’nin bu ekonomi içindeki yerini anlatır...
Tamamen rakamlara dayalı olarak, bu verginin hem işlevini hem de sadece azınlıkları değil, tüm vergi mükelleflerini ezdiğini tartışılmaz biçimde ortaya koyar:
Tahsil edilen 315 milyon liranın yalnız 30 milyonu gayrimüslimlerdendir...
Yabancılardan ise 130 milyon lira alınmıştır...
Kitapta daha çok önemli bilgiler de var ama ben buraya en çarpıcı olanını aldım!
Kayra’nın tüm kitapları okunmadan Cumhuriyet tarihi bütünüyle anlaşılamaz!