Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Orman işletmeciliği tarihimize bakış - Prof. Dr. Abdi Ekizoğlu
Cumhuriyet öncesi dönemde, ormanların işletilmesi, yalnızca yararlanma konusu olarak ele alınmıştır. Bu dönemde, orman işletmeciliğini, devlet adına iltizam ve taahhüt yolu ile kişiler, şirketler yapmışlardır. Yapılan ormancılık, bilim çevrelerince “başı boş ormancılık” şeklinde nitelendirilmektedir. Bu konuda, 1920’de çıkarılan 39 sayılı Baltalık Kanunu, ormancılık politikası amaçlarından biri olan halkın orman ürünlerini karşılamak açısından önem taşımaktadır. Yine, Cumhuriyetin ilanından sonra, 1924 yılında 504 sayılı kanun ile orman işletmeciliği gündeme gelmektedir.
Adı geçen yasalar çıkarılmakla birlikte, Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında izlenen özel girişimciliği destekleyen iktisat politikasının 1929-1933 Dünya Ekonomik Bunalımı ile birlikte pek çok alanda, devletin kapsamlı biçimde müdahalesini öngören politikalar izlenmeye başlanmıştır. İktisat politikasındaki bu gelişme doğrultusunda devlet adamlarının ormancılık konusundaki düşünce ve görüşleri de değişmiş ve gelişmiştir. Bunun sonucunda, 1937 yılında 3116 Sayılı Orman Kanunu çıkarılmıştır. Bu yasa ormanlar ve ormancılığı önceki dönemlerden farklı ve modern bir anlayışla ele almıştır.
Orman işletmeciliğini de etkileyen küreselleşme anlayışı 1980’li yıllardan itibaren ülkemizde de etkisini göstermiş; 1987’de yapılan yasal düzenleme ile devlet ormanlarına ait her çeşit işler ormancılık örgütü tarafından “başkalarına yaptırılır” hükmü getirilmiştir. Daha sonra mevzuatta yapılan düzenlemelerle, ağaçlandırma, orman amenajman planlarının yapımı, orman kadastrosu vb. işler müteahhitlere yaptırılmıştır. Ancak, o yıllarda özel sektörün ormancılık işlerini yapmaya yöneltilmesine ilişkin beklenen sonuç alınamamıştır.
ÜRETİMDEN TÜKETİME
Küreselleşmenin sürdüğü 2000’li yıllarda kuruluş tarihi açısından gelenekleri ve örgüt kültürü oluşmuş olması gereken ormancılık örgütü, geçmiş yıllarda, zor koşullarda pek çok nitelikli hizmet üretirken hizmet alır konuma gelmiştir.
Öte yandan, ormancılıkta çok yönlü denetim ve bilgi isteyen odun hammaddesi üretiminde daha önceleri sakıncası görüldüğü için sınırlı kullanılan “dikili satış” yönteminden sıkça yararlanılmaktadır. Yine, odun hammaddesi üretiminde, daha da öteye gidilerek teknik ormancılığın temel öğesi olan ve meslek terminolojisi ile “damga” işi hizmet alımı konusu yapılmıştır.
ORMANCILIĞIN GELECEĞİ
Halbuki, kesilecek ağaçların damgalanması etkinliği anlamına gelen bu hizmet, orman işletmelerinin en temel görevlerindendir. Burada kullanılan “damga çekici”ne öteden beri ormancı teknik elamanın, askerin silahı gibi namusu gözü ile bakılmıştır. Üzerinde durulan etkinliklerin denetimi, ağırlığı biyolojik varlık olan, teknik, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikler taşıyan ormancılıkta nasıl gerçekleştirilebilecektir?
Öte yandan, odun hammaddesi üretimi, son yıllarda hızla artmaktadır. Odun hammaddesi üretiminde görülen artışın, ormanlarımızın yıllık verim gücünün üzerinde olması, mevcut ağaç servetinin faizi yerine, ana sermayeden yararlanıldığını göstermektedir.
Buraya değin açıklanan konulara ve sorunlara ilişkin önerileri aşağıdaki biçimde özetlemek olasıdır.
- Tarihi zorunluluklar, ormancılığın ve orman işletmeciliğinin özellikleri, ormanın tüm toplum üzerindeki olumlu ve büyük ölçüde önem taşıyan kollektif etkileri değişmediğine göre, yeni uygulamaların, neden olacağı giderilmesi olanaksız yıkımların oluşmaması için uygulamaların durdurulması yerinde olacaktır.
- Kıt doğal kaynaklar içerisinde yer alan ormanlarımızın daha da azalması, doğal dengenin bozulması, özellikle ormanca zengin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşanmaması gereken sel ve heyelanlar geçen yıllarda ve günümüzde can yitimi ve maddi kayıplara neden olmaktadır. Aynı bölgede yer alan, Batı Karadeniz Bölgesi’nde ise Zindan, Çangal, Karadere ormanlarının iyi bonitet sınıfı özelliklerini yitirmeleri ile su rejimini ve toprak koruma işlevlerini yerine getirememeleri sonucu, sel ve heyelanlar pek çok yukarı ve aşağı havzalarda daha önce görülmeyen şiddette yıkıcı etkisini göstermektedir.
- Etkili yöneticiler, istençlerini uzman ve bilim insanlarının gösterdikleri yolda kullanmak ve ormanların korunması ve geliştirilmesini sağlamayı görev edinmelidirler.
- Odun hammaddesi üretimi ormancılık biliminin öngördüğü planlama esaslarına göre yapılması, arz-talep dengesizliği durumunda dış alım yoluna gidilmelidir.
- Meslek ve örgüt kamuoyunun bildiği gibi, “devamlılık ilkesi”, ilk kez ormancılık biliminde benimsenmiştir. Ormancılık etkinliklerinin binlerce yılı etkilediğini işaret eden bu anlayış sadece belirli bir kesim içerisinde kalmamalı, devletin üst yönetim düzeyleri ve genel kamuoyu tarafından da benimsenmelidir.
- Ormancılık politikasının oluşumu ve uygulanması ile ilgili kurum ve kuruluşları içerisinde yer alan yasama, danışma, teknik organlar ve bilim kurumları işlevli hale getirilmelidir.
- Orman varlığının gittikçe azalmasının yaratacağı önemli sorunlardan biri, dünya kurak bölgeler içerisinde yer alan ülkemizde, ormanlarımızın su rejimini düzenleme işlevini yerine getirememesi ve var olan kuraklığın daha da artmasıdır. Bir başkası ise yangınlarla, yanlış uygulamalarla oluşan açık alanlar ve yapılan yasal düzenlemelerle orman rejimi dışına çıkarılan alanların güneş ışınları ile doğrudan karşılaşmasının yaratacağı küresel zeminde ısınma etkisidir.
Bu nedenle, geçmişteki bilgi birikimi ve deneyimleri ışığında ormancılık örgütünün bizzat kendisinin yapacağı ve ülkemizi kapsayacak ağaçlandırma çalışmaları için gereken kaynak ve olanaklar sağlanmalıdır.
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- CHP'li Günaydın'dan Bakan Tekin'e tepki!
- Yeni Doğan çetesi davasında çarpıcı itiraflar
- Canlı tarih müzesi Hisart 10. yılında!
- Teğmenler Yüksek Disiplin Kurulu'na sevk ediliyor
- Tarihçi Yusuf Halaçoğlu'ndan şok iddialar
- TBMM'de 'Etki Ajanlığı' düzenlemesi tartışılacak: Amaç m
- Pera Palas'ta Atatürk Müze Odası
- İmamoğlu’ndan 10 Kasım paylaşımı!
- Donald Trump'ın yeniden başkan olması dünya ekonomisini
- Ege'nin Gündemi'nde bu hafta!
En Çok Okunan Haberler
- Önce kağıdı yırttı, sonra valizi çıkardı!
- Kalben ödül gecesine 'erkek' olarak katıldı
- Tapuda yeni dönem başlıyor!
- Cumhurbaşkanı sekreterine bıçaklı saldırı
- Trump tarih verdi, tehdit etti: 'Cehenneme dönecek'
- TÜİK kasım ayı enflasyonunu açıkladı
- Esad'a çağrı yaptı: 'Sırada Münbiç var...'
- Sıkı yönetim ilan edildi
- Sucuk, peynir, börek ve zeytinyağında sahtecilik!
- İstanbul'un suç haritası belli oldu