Bir okuyucumdan mesaj geldi. ATV’de yayımlanan “Esra Erol’da” adlı programı izliyormuş. Gördükleri karşısında afallayınca konuyu CİMER üzerinden devlet yetkililerine aktarmış. Başvuru metni böyle: 

“12 Mart 2021’de ATV TV Esra Erol’da adlı programda 6 çocuklu, evli bir bey ile başkasıyla evli bir bayan, imam nikâhı kıyarak evlendiklerini beyan etmişlerdir. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın resmi web sitesinde evlilik konusunda Bakara Suresi 231. ayete atıf yapılarak ‘Hakların zayi ve tarafların mağdur olacağını bile bile resmi nikâh yapmadan imam nikâhı ile evlenmek caiz değildir’ ifadesine yer verilmiştir. 

Bu vesileyle sağlıklı bir toplumsal hayata aykırı bu nikâh işlemini gerçekleştiren imama bu ayetin hatırlatılmasını, Diyanet mensubu tüm imamların da gerekirse resmi bir genelge ile uyarılarak ‘resmi nikâh akdini görmeden imam nikâhı kıymamalarının doğru uygulama olduğunun’ hatırlatılmasını bir sade vatandaşınız olarak isterim.”

Programın kaydını bulup ben de izledim. Kadın, resmi nikâhlı kocasından boşanacakmış ama erkek, kadını kuma gibi düşünerek imam nikâhı kıydırmış. 

31 Mart’ta Diyanet İşleri Başkanlığı Aile ve Dini Rehberlik Daire Başkanlığı’ndan başvuruya verilen yanıtı alıntıladım: 

“Din İşleri Yüksek Kurulumuz 30.09.2015 tarih ve 69942030-105-18215 sayılı yazısında, ‘Bir kadının başka bir erkekle evlenebilmesi için evli olmaması veya boşanmış ise iddetini tamamlamış olması gerektiğini’ belirtmiştir. İçişleri Bakanlığı’nın 10.12.2020 tarihli ve 134263 sayılı oluru ile bu yetkinin kapsamı il müftü yardımcıları ve ilçelerdeki şube müdürlerine de verilerek genişletilmiştir. İl/ilçe müftüsü, il müftü yardımcısı ve ilçelerdeki şube müdürleri dışında başkanlığımızın hiçbir personeli evlendirme memurluğu yapamamaktadır.” 

Bu yanıtta, bir kadının başka bir erkekle resmi olarak evlenebilmesi için gereken koşullardan söz ediliyor. Bunları zaten biliyoruz. Oysa sorun farklı. TV’ye yansıyan olayda, erkek ve kadın, başkalarıyla resmi olarak evli ama buna karşın ikisi arasında imam nikâhı kıyılmış!

Bu nasıl oluyor? İmam nikâhını Diyanet’e bağlı bir imam mı kıydı? Yoksa bu nikâhı imamların kıyması şart olmadığı için söz konusu kişilerin bir yakını mı kıydı? 

***

Bu olay, vahim bir durumu ortaya koyuyor. Konuyu Anayasa Mahkemesi’nin 6 yıl önce aldığı bir karara getireceğim. 

Bilindiği gibi din görevlilerinin resmi nikâh cüzdanını görmeden imam nikâhı kıymaları, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören” başlıklı 230. maddesinin 5. ve 6. fıkralarına göre suçtu. Bu suça iştirak eden din görevlileri ve çiftler, 2 ay ile 6 ay arasında hapis cezasına çarptırılıyordu. 

Fakat Anayasa Mahkemesi, Erzurum Pasinler Sulh Ceza Mahkemesi’nin başvurusu sonucunda, kanunun bu maddesinin ilgili fıkralarını 27 Mayıs 2015’te 4’e karşı 12 oyla iptal etti. 

İptal yönünde oy kullanan AYM üyeleri, yazılan kararda, kadın ve erkeğin nikâhsız olarak birlikte yaşamasına ceza verilmiyorken, imam nikâhının suç sayılmasını çelişkili gördüklerini, bu durumu din ve inanç özgürlüğüne aykırı bulduklarını beyan etti.

Karşı görüşteki üyeler ise iptal kararı ile resmi nikâh önceliğinin kalkacağını, dini nikâhın resmi nikâhın alternatifi olacağını, kadınlar açısından hukuki ve ekonomik sorunlar yaratacağını savundu. Bazı üyeler, kararın laiklik ilkesine ve devrim yasalarına aykırı olacağını da dile getirdi. 

Fakat sonuçta imam nikâhı için resmi nikâh şartı kaldırıldı...

***

Görünen o ki iptal kararı sonrasında gelinen nokta şu: Dini nikâh yaptıranlar arasında başkasıyla evli olanlar da bulunabiliyor ve böylece kadın kolaylıkla kuma konumuna geliyor!

Diyanet, yanıtında neden açıkça bunun suç olduğunu belirtmiyor? Neden evli erkeğin başkası ile evlenmesine getirilen kısıtlamalardan söz etmiyor? Acaba “bir erkek, dinen imam nikâhı ile 4 kadınla evlenebilir” diye mi düşünülüyor? 

AYM iptal kararını aldığında ve ardından müftü nikâhı başlatıldığında bunun bir karşıdevrim hamlesi olduğunu söylemiştik. Ne yazık ki dinsel hukuk dayatmasına dair öngördüğümüz olumsuzluklar kanıtlanıyor: Erkeklere 4 kadınla evlenmenin önü iyice açılmış.

Üstelik evli ve başkasıyla imam nikâhlı olanlar sadece erkekler de değil, kadınlar da var. Resmi nikâh şartını din adına iptal edenler memnun mu?