\n\n\n

Türkiye, PKK ile mücadelede ihtiyaç duyduğu ‘Predator’ isimli insansız hava araçlarından satın almak isteğini birkaç yıldır ısrarla ABD yönetimine aktarıyor. Pentagon, Irak’ta yürüttükleri askeri operasyonu gerekçe göstererek bu talebe bugüne kadar olumlu yanıt vermedi. \n

Başbakan Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ile hafta içinde yaptığı görüşmede, ABD güçlerinin yıl sonunda tamamlanacak Irak’tan çekilme sürecini anımsatarak Türkiye’nin talebini yineledi ve sonrasında da basına bu konuda ilke mutabakatına varıldığı açıklamasını yaptı.\n

‘İncirlik için anlaşma lazım’\n

Mutabakatın ayrıntıları net bilinmemekle birlikte, Erdoğan’ın gezisini izleyen meslektaşlarımızın aktardığı haber ve yorumlardan çıkan sonuç şu: Uçakların tamamen Türkiye’nin kontrolüne geçmesini sağlayacak bir satış, Kongre’deki Musevi lobisinin veto olasılığı nedeniyle mümkün gözükmüyor.\n

Dolayısıyla, “Irak’tan çekilme sürecinde Predator’ların ABD kontrolünde İncirlik’e konuşlandırılması ve Türkiye’ye ihtiyaç duyduğu istihbaratın temin edilmesi” senaryosu en güçlü olasılık olarak gündemde. \n

Mutabakat böyleyse, Predator tedariki önümüzdeki günlerde yeni tartışmalara gebe demektir. Örneğin, geçmişte Türkiye’nin NATO Daimi Temsilcisi olarak görev yapan deneyimli diplomatlarımızdan emekli Büyükelçi Ümit Pamir, “Predator’ların Amerikan envanterinde kalarak İncirlik’e konuşlanması” durumunda Türkiye ile ABD arasında bir uygulama anlaşması yapılması ve bunun TBMM’den geçirilmesi gerekeceğini düşünenlerden.\n

‘Üs vermiş oluruz, Meclis’ten geçirilmeli’\n

Pamir’in değerlendirmesi şöyle:\n

“Uçakları satın alıyorsak istediğimiz gibi kullanırız, kimse karışamaz. Ama eğer uçaklar Amerikan stoklarında kalarak Türkiye’ye konuşlanacak, Amerikalı ekiplerce uçurulacaksa o zaman, Türkiye ABD’ye bir üs kullanma imkânı tanıyor demektir. Bunun koşullarını, kontrolün kimde ve nasıl olacağını belirleyen bir uygulama anlaşması yapılması ve bunun Meclis’ten geçirilmesi gerekebilir.” \n

Bir başka deneyimli, emekli diplomat Deniz Bölükbaşı ise Predator’ların NATO çerçevesinde, yeni bir anlaşmaya ihtiyaç olmaksızın İncirlik’e konuşlandırılabileceği görüşünde. Bu görüşe karşı Predator’ların Irak’ta NATO kapsamında bulunmadığını anımsatan Pamir, “ABD’nin Irak müdahalesi NATO çerçevesinde yapılmayan tek taraflı operasyondu. O yüzden Predator’lar şu an NATO kapsamında görev yapmıyor” hatırlatmasını yapıyor. \n

Ne kadar güvenilir?\n

Predator’ların Türkiye’ye gelişine ilişkin tartışmalarda, hükümetin kamuoyunu aydınlatması gereken en önemli konu ise hiç kuşkusuz Pamir’in şu sorusu olacak:\n

“Bu silahlar ABD malı kaldığı ve ABD tarafından uçurulduğu sürece ihtiyacımızı tam olarak karşılayacağından, başka bir amaç için uçurulmayacağından nasıl emin olabileceğiz? Bir ülke güvenlik ihtiyaçlarını başka bir ülkenin denetimine, kontrolüne bırakılabilir mi?..”\n

\n\n\n

ABD RADAR BİLGİSİNİ İSRAİL’LE PAYLAŞIR

Büyükelçi Pamir, füze savunma sistemi kurulması kararının da içinde yer aldığı NATO’nun yeni strateji belgesini hazırlayan ‘Akil Adamlar Komisyonu’nun tek Türk üyesiydi. Kurulma aşamasına gelen füze kalkanının Türkiye’ye konuşlanacak radar unsuru konusunda sürmekte olan tartışmaya ilişkin değerlendirmeleri şöyle:\n

1. Kararda isim belirtilmese kaygı duyulan ülkelerin başında İran var.\n

2. Radar, NATO ülkelerini ‘savunma’ya yönelik barış amaçlı sistemin bir parçasıdır. İran’ın füze atma niyeti yoksa endişe etmesine de gerek yok.\n

3. Kalkan İsrail’i koruma amaçlı olmamakla beraber, İsrail’in güvenliğine katkı sağlayacaktır.\n

4. ABD, radardan gelecek bilgileri stratejik ortağı İsrail ile paylaşmak isterse buna kimse engel olamaz.