İçinde bulunduğumuz yılda, alınan ekonomik önlemler çelişkili görülebilir. Önceleri ekonomide aşırı ısınma tanısı konuldu. Aşırı ısınmayı önlemek, iç talep genişlemesinin fonlanmasını kısıtlayıcı para politikası önlemleri alındı. Bankaların zorunlu karşılık oranları yükseltildi; TL türünden karşılıklara TCMB’nin faiz vermemesi kararlaştırıldı; banka kredi kartlarında nakit çekme olanağı koşullara bağlandı, aylık asgari ödeme oranı yükseltildi. Tüm bunlar enflasyon riskine karşı sıkı para politikası izleme niyetini gösteriyordu.

Dünyada kriz göstergeleri, ekonominin durgunluğa girebileceği kaygısını doğurduğundan, özür dilerim, bu ne perhiz bu ne lahana turşusu dedirtecek türden faiz indirimine gidildi. Geçen hafta, cari işlemler açığı, kamu kesimi finansman açığının sürmesi nedeniyle, yine iç talebi daraltıcı, kamu gelirlerini arttırıcı, vergi önlemleri yanı sıra vergi etkisi doğuracak yüksek oranlı zamlar yapıldı. Söylemlerin aksine tüm bu önlemler ekonominin bıçak sırtında olduğunu gösteriyor. Ekonomide enflasyon hızlanabileceği gibi durgunluk da yaşanabilir. Daha kötüsü, durgunluk içinde fiyat artışlarının hızlanması iktisatçıların ifadesi ile “stagflasyon” tehlikesi var. Ekonomi bıçak sırtından her iki yana da yuvarlanabilir; hatta her iki olumsuzluğu birlikte de yaşayabilir.

***

AKP’nin ekonomik açıdan başarılı olduğu izlenimi, iç ve dış sesyayarların da desteğiyle yaratıldı. 2000’li yıllar sonrası 2007 yılına değin dünya ekonomisinde hızlı gelişmenin yarattığı olumlu etkiler; ayrıca AKP’nin 2001 krizinden sonra iktidara gelmesi nedeniyle baz etkisi, bu izlenimi en azından bazı kesimlerde güçlendirdi.

Bizde tartışmalar genelde bilgiye, verilere, rakamlara dayanmadığından, ağız kalabalıklığı, şarlatanlığı da bir yöntem olarak benimsendiğinden, nesnel değerlendirmeler pek yapılmaz. AKP’nin ekonomi alanında ne denli başarılı olduğunu ortaya koyabilmek için, iktidara geldiği 2002 yılı sonu ile 2010 yılı itibarıyla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 2011 yılı sonuçları henüz kesinleşmediğinden, karşılaştırma 2002-2010 yılları arasında yapılmıştır.

AKP döneminde ekonominin, yıllık ortalama büyüme hızı yüzde 5.2’dir. Sabit fiyatlarla büyüme hızı hesaplanırken kullanılan milli gelir deflatörü genellikle ÜFE ve TÜFE’den daha düşüktür. Milli gelir tahminleri ÜFE ya da TÜFE’ye göre enflasyondan arındırıldığında, yıllık ortalama büyüme hızı yüzde 5.2’nin de altında kalmaktadır.

***

Büyüme dışında en çok övünülen ihracat artışı ve ticaret konusuna gelindiğinde, bu dönemde ithalat, ihracattan çok daha hızlı artmış olduğundan, ihracatın ithalatı karşılama oranı yıllık yüzde 70.0’ten yüzde 61.4’e gerilemiş, dış ticaret açığı yıllık 15.5 milyar USD’den 71.5 milyar USD’ye yükselmiştir. Dış ticaret açığındaki büyümeye yatırımlar hesabındaki açık da eklenince, 2002 yılında 1.5 milyar USD olan cari işlemler açığı 2010 yılında 48.5 milyar USD’ye, cari işlemler açığı/GSYH oranı da yüzde 1.0’dan yüzde 6.6’ya yükselmiştir.

Bu dönemde, iç tasarruf/GSYH oranı yüzde 19.0’dan yüzde 12.6’ya gerilediğinden, dış açık büyüdüğünden, bütçe açıkları sürdüğünden AKP döneminde iç borç stoku cari fiyatlarla (2010 sonu itibarıyla) yüzde 135.4 oranında artarak 352.8 milyar TL’ye yükselirken dış borç stoku da (USD bazında) yüzde 122.7 oranında artarak 290.4 milyar USD’ye yükselmiştir. Aynı dönemde bankaların vermiş oldukları tüketici kredileri cari fiyatlarla 7.5 milyar TL’den 181.8 milyar TL’ye, toplam kredileri oranı da yüzde 11.0’dan yüzde 32.3’e yükselmiştir.

Rakamların ortaya koyduğu gibi, yaşanan refah artışı büyük ölçüde borçlanma ile fonlanmıştır. Böyle bir ekonominin bıçak sırtında olması da doğal sonuçtur.