Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı, 100. Yıl¹ adlı kitaptan alıntı yapmayı sürdürüyorum:

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Gidin köylülerle görüşünüz, hepsi alay ederler.

Müştak Bey: Nitekim İstanbul’da olmuştur, İstanbul’da gayet küçük...

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Ancak önem verirseniz ve özellikle ondan² korktuğunuzu duyumsatırsanız gerçekten korkuturlar. İstiyorum ki bu sorunda akıllarımızın durduğu noktayı derinlemesine inceleyelim!

Falih Rıfkı Bey: Bu biçimde tartışmada bulunmak isteyenlere serbest olarak izin verilecek mi?

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Tartışılmalıdır, hatta kitap ve gazete aracılığıyla tartışılmalıdır.

HİLAFET VE OSMANLI HANEDANI (S.71)

Hakkı Bey: Hilafetin Osmanlı hanedanının elinde kalmasında bendeniz gelecek açısından bir tehlike devresi görüyorum. Korkuyorum.

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Niçin biz korkalım beyefendi? Felç olmuş olanlar korksun, biz neden korkalım? Üç yıldır sayısız fedakârlığa katlanan bu halk, halifenin ordularıyla çarpışıyor ve onları kahrediyor. Sonra o felç olmuş kısımdan biz korkalım! Başından sonuna kadar gereken yerlere göndeririz.

HOCALAR VE CEHALET (BİLGİDIŞI) İLE MÜCADELE (S.71)

Ahmet Emin Bey: Acaba çekişme vb. olmaz mı? Çünkü bir taraf tartışırken düşünsel duygulara başvuracak, onun için öteki tarafın elinde silah olarak...

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Efendim; bu noktadan çekinilmesinden dolayıdır ki bağnazlığa değer ve önem veriyorsunuz. Bağnazlık cehalete dayanır. Dolayısıyla bağnazlığı olan cahildir. Bilim, mutlaka cehalete üstün gelir. O halde halkı aydınlatmak gerek.

Ahmet Emin Bey: Halkı aydınlatalım. Fakat bağnazlıkla tartışma kabul etmiyor.

Falih Rıfkı Bey: Onların varlığını kabul etmemek daha iyi olur.

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Birtakım boş şeyler söyleyebilirler. Dolayısıyla onları eleştirmek ve eleştirerek çürütmek gerekir.

Müştak Bey: Hatta efendim bizim tarafımızdan saldırı gereklidir. Onlar söylemeseler bile. Yıllardan beri onlara yerleşmiş, o yılların, yüzyılların ürünü olan şeyi sökmek için onların hareketini beklememeli. Birkaç sözle ve sarıklarının görünmesiyle çevreyi etkiliyorlar. Buna şimdiden saldırmak gerek.

Falih Rıfkı Bey: Bu gericilik sorunu zaten gazetelerde söz konusu oluyor.

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Her yeni devrimin bir karşı tepkisi olacaktır. Bunu beklemek gereklidir. Bu olmaz değildir. Mutlaka gerçekleşmesi yakın bir şeydir, her bakımdan olabileceği akla gelir. Kamuoyunu, onların yalan yanlış sözlerine başka anlam vermelerine kaptırmayarak aydınlatmak gerekir.

Suphi Nuri Bey: Sansür sorunu çıkıyor; İstanbul’da henüz sansür var; birçok şeyleri söyleyemiyoruz.

Falih Rıfkı Bey: Sansür buna ait değil...

Adnan Bey: Bir sözcük bile sansür etmedik. Buna ait hiçbir sansür yoktur: “Hükümetimiz dinsiz” diye yazmış. Halbuki hükümet dinsiz değildir.

HÜKÜMET VE DİN (S.72)

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Hükümet dinsizdir demek, kamuoyuna, hükümete saldırın demektir.

Müştak Bey: Dindışı demiş Hüseyin Cahit Bey mektubunda, bunu da çizmiş...

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Maddi demeli, maddi temellere dayanan demeli ve bu sözcükler varken dindışı dememeli.

Müştak Bey: Hayır efendim, o anlama anlıyorlar; o manaya anladığından kendi kendimizi sansür ediyoruz. Asıl korkulan, çekinilen sansür; kendimize ait sansürdür.

Falih Rıfkı Bey: Fakat biraz da söz konusu etmek gereklidir.

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Efendim, gereksiz yere söz etmek tersi sonuç verebilir ancak olumlu sonuçlar için de sessiz kalmamak gereklidir efendim.

Ahmet Emin Bey: Gerçeği aydınlatalım. Yani karşıda yanıt biçiminde tartışmaya tutuşarak değil; aydınlatma biçiminde...

Gazi (Mustafa Kemal) Paşa: Efendim, bana göre aydınlatmada, kamuoyuna yol göstermede bir program yapmak lazım, örneğin; hâkimiyet nedir ve bu ulus egemenliğini korumalı mı, yoksa başka birine verip onun yol göstericiliğinde mi hareket etmeli? Bunu tarihin yol göstericiliğinde çok güçlü ifade edebilirsiniz. Geçirdiğimiz felaketi birer birer saymalı, ulus yazgısını üzerinde bulunduran insanların bu ulusa yaptığı her tür kötülüğü saymalı. Sonra hükümet biçiminin niteliğini anlatmak gereklidir.

(Sürecek)

1 Cumhuriyet Kitapları, 2022.

2 Hocalar