Önce alet çantamı açıp “devlet” ile “hükümet” kavramı arasındaki karmaşaya bir kez daha son verelim ve sonra bir örnek üzerinden giderek yanlışı onaralım.

DEVLET NEDİR? 1

“Devlet teriminin biri geniş, öteki de sınırlı iki anlamı var: Geniş anlamda devlet, milli bir topluluk olup, tarihi geçmişi ve belli bir birliği ile özgünleşir. Bu birlik, özellikle farklı dillerin, dinlerin ve etnik grupların bir arada bulunduğu topluluklarda, doğal olmaktan çok insanların istek ve gayretleri sonucu oluşur. Milli topluluk, zorunlu olarak, devlete bağımlı olan ya da devletlerüstü öteki topluluklardan farklı olarak bazı siyasi ve hukuki özellikler taşır. Bu özelliklerin başında, devleti yönetenlerin hukuk kuralları koyma ve kamu gücünü kullanma tekelini bulundurmalarıdır. İkincisi, sınırlı anlamda, devlet terimi, bu topluluğun çeşitli zorlama araçları ile yegâne yönetim aygıtını ifade etmektedir.”

HÜKÜMET NEDİR? 2

“Hükümet, genellikle bir devletin yönetimini üstlenen ve düzenli bir topluluğu idare eden sistem veya insanlar grubudur. Hükümetin geniş bir tanımıyla, genellikle yasama, yürütme ve yargı organlarından oluşur. Hükümet, organizasyonel politikaların uygulandığı ve politikaların belirlendiği bir mekanizmadır. Birçok ülkede hükümetin kendi anayasası bulunur, bu anayasa yönetim ilkelerini ve felsefesini belirtir.”

Ayrıca hükümetin tanımı, “Devlet nedir?” sorusuna yanıtın, “Bu özelliklerin başında” ile başlayan bölümünde yer almaktadır.

Birkaç yıl öncesine kadar ülkemizde “devlet” ve “hükümet” kavramları eşanlamlı olarak kullanılıyor ve devlet ile hükümetin aynı şeyler olduğu sanılıyordu. Bu saçma karmaşaya şu bilgece örnekle son verdim: “Devlet” (teşbihte hata olmaz ve söylemesi ayıp) eşektir (ya da herhangi bir taşıttır) “Hükümet” ise eşeğe binip dehleyen Göde Omar’dır ve şofördür, makinisttir, vatmandır, pilottur. Göde Omar üzerine binmezse eşek olduğu yerde durur, pilot olmazsa uçak uçmaz. Otomobil de öyle, kamyon da öyle, tren de öyle... Kısacası eşek, kamyon, tren, uçak devlettir; sürücü insan kadrosu ise hükümettir.

13 Mart 2024 günü Şırnak ve Mardin’de seçim propagandasına çıkan AKP Genel Başkanı R.T. Erdoğan Türkçesi zayıf konuşmalar yapmış. 14 Mart 2024 tarihli Cumhuriyet’te şöyle bir konuşmasını okuyorum: “Şırnak ile aramıza girmek isteyenler oldu, bu bölge ile bağımızı kesmek istediler. Devletin hataları elbette olmuştur ama bölücü örgüt karanlık bir senaryonun maşalığını yapmıştır. Biz bu sinsi oyunu bozduk.”

Siyaset diline hiç yakışmayan bir cümle: Şırnak ile R.T. Erdoğan sevdalı çift mi ki araya arabozucular girmiş olsun. Arabozucu bölücü örgüt Şırnak’ı ele mi geçirdi? Hayır! Peki 2023 cumhurbaşkanı seçiminde Şırnak’ta vaziyetin durumu ne? Kılıçdaroğlu: yüzde 75.85; Erdoğan: yüzde 21.23. Buna göre Şırnak ile Erdoğan arasında bir aşk yok. 2023 milletvekili seçiminde durumun vaziyeti ne? Emek ve Özgürlük İttifakı: yüzde 62; Cumhur İttifakı: yüzde 24. Şırnak, Erdoğan’ın partisi AKP ile ortaklarına hiç de kara sevdalı değil? Bir hüsnükuruntu söz konusu. R.T. Erdoğan, bu sonuçlara göre “Ama bölücü örgüt karanlık bir senaryonun maşalığını yapmıştır. Biz bu sinsi oyunu bozduk” diyor. Ancak seçimi muhalefet kazandığına göre bölücü örgüt PKK’nin istediği olmuş (!)... Aslında bu bir vehim. Şırnak halkının özgür iradesine vicdansızca kara çalınmakta. Eğer seçimlerde bizzat Erdoğan ve partisi seçimi kazanmış olsaydı “sinsi oyun” bozulmuş olurdu. Ama tam tersi olmuş. Erdoğan özür dilemek zorunda. Tek yanlı bir aşk.

Beni asıl şaşırtan şu cümle: “Devletin hataları elbette olmuştur. Son 21 yılda gerçekleştirdiğimiz demokrasi ve kalkınma devrimiyle tüm unsurlarıyla bu sinsi oyunu bozduk.”

Yazımızın başında DEVLET ile HÜKÜMET’in tanımını boşuna yapmadık. Bu tanımlara göre devlet hata da yapmaz mucize de yaratamaz. Devlet aygıtının örgüt ve kurumlarının başında hükümet vardır. Beni şaşırtan cümleye göre o bölgede 21 yıl içinde devlet hatalar yapmış ama Erdoğan’ın başında bulunduğu iktidar yaptığı demokrasi ve kalkınma devrimiyle büyük bir başarı kazanmış. Günahlar suçsuz devletin sırtına, sevaplar Erdoğan’ın kucağına. Olmaz öyle şey!

Erdoğan iktidarı demokrasiyi de kalkınmayı da d-e-v-i-r-m-i-ş ve bu devriğin altında kalmış durumda!

1 Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, 20. basım, 2016, s.128. 2 Vikipedi.