Dün, 15 Temmuz 2024 Demokrasi ve Özgürlükler Günü (Democracy and Freedom Day) imiş... Çok güzel! Ama ülkemizi 14 Mayıs 1950 (?!) günü onurlandıran DEMİRKIRASİ, o günden bu yana bir türlü domokrasi olamadı. 14 yaşımdaydım, bir gazetede okumuştum, memlekete gelen demirgrasiden yararlanmak için bir gariban Beyoğlu’nda tramvay raylarının üzerine yatmıştı. Celal Bayar da ülkeye “bu yıl” komünizmin geleceğini iddia ederdi. O günden beri ne komünizm ne de demokrasi geldi. Komünizm gelmeden yıkıldı ama gelmediği için demokrasinin neye benzediğini bilemiyoruz.

1936 doğumluyum. Bize okullarda demokrasinin temel ilkelerinin “milli egemenlik, seçme ve seçilme hakkı, katılım, özgürlük, eşitlik, çoğulculuk, çoğunluk, hoşgörü, hukuk devleti, kuvvetler ayrılığı” olduğu öğretilmişti. 1950’den bu yana “seçme ve seçilme hakkı” dışında demokrasinin hiçbir niteliğiyle tanışamadık. O da yarın yamalak.

15 Temmuz sadece demokrasi değil aynı zamanda özgürlükler günü de... Demokrasi ile özgürlükler ortakyaşar (sembiyoz halinde) var olan canlılardır, evet canlılardır. Demokrasi yoksa özgürlükler, özgürlükler yoksa demokrasi yoktur. Ben yazımın başlığından esinlenerek ve demokrasiyi varsayarak özgürlükler üzerin(d)e çalışacağım. Bir Fransız kaynaktan* aktardığım özgürlük türlerini dilimizde şakıtacağım ama bunların ülkemizdeki vaziyetinin durumuna, durumun da vaziyetine bir göz atacağız:

1. Yaşama hakkı: Kişinin özgürlük ve kişisel güvenlik hakkı:

- Yaşama hakkı vardır. Saldım çayıra Mevlam kayıra türündendir. Yaşama hakkında demokratik hak ve fırsat eşitliği söz konusu değildir. Bir ana katman vardır ki bunlara “Ana karnına haklı düşenler” denir. Tuttukları altın olur. Reşit yaşa gelince devletin bütün ihalelerini beşik kertmesi hakkı olarak alırlar. AKP horantası ve kabadayılar dışında kimsenin kişisel güvenlik ve özgürlük hakkı yoktur.

2. Kişinin özel hayatına saygı hakkı:

- Korumalarınız varsa ve “onlardan” iseniz özel hayatınız yolunda demektir. “Onlardan” değilseniz hayatınız cetvel, pergel ve iletki ile geometrik olarak düzeltilir.

3. İfade hakkı:

- Karakolda ve mahkemede ifade vermek hak değil zorunluluktur. “İfade” sözcüğü burada daha geniş anlamlı, düşüne ve duyguları dile getirme hakkı. Dayınız ve yüreğiniz varsa bu hakkı kullanabilirsiniz. Yoksa susun!

4. Düşünce, inanç ve din hakkı:

- İnsana insan niteliği veren haklar. 1789 Büyük Fransız Devrimi’nden, Aydınlanma’dan bu yana bireyin devlet güvencesi altında kullandığı haklar.

Ancak bu haklar devr-i Erdoğan saltanatında düşünce, inanç ve din hakkı yani özgürlükleri hacir altındadır. En azından bunlara kayyumlar atanmıştır. Düşünce ve düşünme kuşkusuz hak ve özgürlüktür. Düşünmene kimse karışmaz ama düşündüklerini dile getirirsen mezhebi geniş ya da hırkası dar yasalar var. Örneğin ve mesela: Diyanet İşleri Başkanlığı’nı, başkanını, imam ve hatiplerini karalamak(!) amacıyla eleştiremezsin. Tarikatlara ve kaptanlarına yan gözle bakıp homurdanamazsın. Müslüman halkımızın hassasiyetlerine aykırı inanç sahibi olamazsın. Halkımızın kutsallarından (ne ise) başka inanç fesatlıktır.

Kuşkusuz bir dine inanabilirsin. Anayasada “laiklik” var ya... Var ama AKP saltanatında Türkiye Cumhuriyeti bir İslam devletidir. Laik okullarda İslam dini zorunludur. Senin Alevi, Şii, Hıristiyan, Musevi, deist, ateist, Şaman, öz Türk olarak Gök Tanrıcı olman fasa fisodur.

5. Seçimlerde aday olma ve oy kullanma hakkı:

- Elbette öyledir. Aday olursun, seçilirsin ancak “mimli” bir vatandaşsan uyuyan bir davan varsa uykusundan uyandırılır, yargı yakana yapışır.

6. Hukuk veya ceza davalarında adil yargılanma hakkı:

- Dava açılan mahkemeye, davacı ve davalıya bağlı bir durum. Garantisi yok.

7. Mülk sahibi olmak ve huzur içinde kullanmak (yararlanmak) hakkı:

- Sakın emeklilere, asgari (askeri değil) ücretin altında yaşamak zorunda kalan garibanlara bu haktan söz etmeyin!

Aslına bakarsanız, benim elin Fransızından esinlenerek böyle bir yazı yazmam ukalalık. Geçenlerde, yaşıma bakıp benden kafa sağlığı raporu isteyen noter hiç de haksız değil! Bunamış olabilirim…

* Delacroix. Halka Önderlik Yapan Özgürlük