Günlerdir köpek sorununu tartışıyoruz. Sokaktakileri ne yapacağız. İktidar, Saray başta olmak üzere AKP’liler barınakta belirli bir süre sahiplenilmeyen köpekleri “uyutmak”tan yana. Çok kibardır iktidar! Öldüreceğiz diyemiyor da iğne ile uyutalım diyor. Yani iğne ile idam edelim. ABD’de bazı eyaletlerdeki idam kararlarının uygulanması gibi.

Köpekler bir suç da işlemedi ki yok edilmeyi hak etsinler.

Tamam ortalığı başıboş köpek sürülerinin pek istenen bir şey değil.

Ama kontrol altına alınabilir üremeleri.

Sıkı ve yaygın bir aşılama ve kısırlaştırma.

Sahiplerine zimmetleme. Köpek alıyorlar sonra onu evin bir ferdi haline getiremiyorlar ve sokağa bırakıyorlar. Bizzat yaşadığım yerlerde görüyorum. Bakımlı, sevimli açık seçik ev köpekleri (dahası arada sırada ev kedileri bile) şaşkın dolaşıyor.

AYNI HAVUZUN CANLILARIYIZ

Tüm canlılar bizim bir parçamız. Onlardan bizde, bizden onlarda bir sürü özellik var.

Canlılık büyük bir havuz. Milyonlarca yıl öncesinden beri gen alışverişi yapmışız ve süreç sürüyor.

Köpekler insanı liderleri olarak kabul etmiş hayvanlar.

Evde inanılmaz sevimlilikleriyle ortak yaşamımızı paylaşırlar. Tıpkı akılca gelişme çağında olan çocuklar gibi.

Bilim tüm canlıların düşünme yetileri ve davranışları konusunda son derece ilginç ve yeni araştırmalar yapıyor.

Herkese Bilim Teknoloji dergisinin gelecek sayısında bu araştırma sonuçları kapak konusu.

Size biraz bilgi vereyim.

BİLİNÇ DÜNYALARI VAR

Yıllar önce İstanbul’da yapılan zekâ konulu bir toplantıda hayvanlarda bilinç düşünce zekâ konusu da gündeme gelmişti ve bir akademisyen “insan dışındaki canlılarda bilinç yoktur demişti”.

Ben de söz almış ve “bakın sizin bu iddianızı kedime anlatamam, hem düşünce var hem bilinç, kedime yokmuş sende dersem beni sıkı bir patiler”.

İki hafta kadar önce bakın şu 40 bilimcinin yaptığına (New York Hayvan Bilinci Bildirgesi):

“Bugüne dek iç dünyaları olmadığı düşünülen sürüngenler, balıklar, böcekler ve daha başka hayvanlar için de ‘bilinçli deneyim olasılığının’ söz konusu olduğu, kuşlar ve memelilerde bilinci destekleyici “güçlü bilimsel kanıtların” bulunduğu konusunda bir ortak bildiri imzaladılar.” (Nature)

“Canlıların bu tür deneyimleri çevresindeki dünyayı koklama, tatma, işitme ya da dokunmanın yanı sıra, korku, hoşlanma ya da acı duymayı içeriyor -özünde, o hayvan olmanın nasıl bir şey olduğunu yansıtıyor.”

BİN KEZ DÜŞÜNELİM

HBT’deki yazıdan: Kargalar, şempanzeler, filler ve çok sayıda başka memeli ve kuş türleri bilinçli olabileceklerine işaret eden davranışlarda bulunur. Üstelik bu tür davranışlara sahip hayvanlar yalnızca omurgalılarla sınırlı değil. Bilim insanları bilinçle ilgili araştırmalarını ahtapot, arı ve sineklerin de aralarında yer aldığı çok farklı hayvanlar üzerinde sürdürüyor.

Özetle onlar hakkında karar verirken oturup bin kez düşünmemiz gerekir. Dünya hayvanlar; canlılar konusunda başka bir serüvene giriyor.

ORTAK INSANI DAVRANIŞLAR

Dergide yer alan bir diğer yazıda, çok sayıda insani davranışa sahip 31 canlıya yeriliyor. Mesela “yaşayan en yakın akrabalarımız olan şempanzeler, bonobolarla birlikte, insanlara özgü beş temel kişilik özelliği olan açıklık, sorumluluk, uyumluluk, dışadönüklük ve duygusal denge özelliklerine sahipler”.

Gelecek hafta bu konuyu dergide okuyun lütfen.

***

Köpeklere kıymayın. Onlar insanların en yakın dostları. Akıl ve bilimle bu konu çözülür.

Eğer yeterince aklımızı çalıştırır ve bilimsel düşünebilirsek.

Cani olmayalım. Bu ülkede yeterince insan, kadın, çocuk öldürülüyor.