M. Birol Güger

Türk Akımı Açık Deniz Boru Hattı, Rusya topraklarından başlıyor ve Karadeniz altından 930 kilometre boyunca ilerleyerek Kırklareli sahilinden Türkiye’ye giriş yapıyor. Proje ile birlikte Rusya’daki geniş doğal gaz rezervlerinin, Türkiye üzerinden Balkanlar ve Orta Avrupa’ya ulaştırılması hedefleniyor. Bu konu sadece Türkiye değil, Balkan ülkeleri, Avrupa ve özellikle de Almanya’yı yakından ilgilendiriyor. ABD, bu projenin gerçekleşmesini engellemek için çeşitli girişimlerde bulunuyor. 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bugün, Türk Akımı doğal gaz boru hattı projesinin açılışı için Türkiye’ye geliyor. Buna karşı, Washington yönetimi, açılışın hemen öncesinde projeye yönelik yaptırımların yürürlüğe girdiğini duyurdu. ABD’nin yaptırım kararı, Türkiye ve Rusya cephesinde tepkiyle karşılandı. Rusya, karşı yaptırım hazırlığında olduğunu açıkladı. Tepki gösteren ülkelerden biri de Rus gazının ulaşacağı son durak olan Almanya’ydı. Dışişleri Bakanı Heiko Mass, ZDF’ye yaptığı açıklamada, “Bunun kabul edilemez olduğunu düşünüyoruz. Çünkü bu tür eylemler sonunda Avrupa’da alınan kararları etkiliyor’’ dedi. Alman Ekonomi Komitesi ise “Bu Avrupa’nın egemenliğine karşı bir hakaret, kabul edilemez bir müdahaledir’’ dedi.

BALKANLAR’DA ENERJI GÜVENLIĞI

Washington yönetimi proje konusunda kaygılar taşıyor. Çünkü tarihte pek çok kez jeopolitik dengelerde kalıcı değişikliklere yol açan ülkelerarası projeler, dünya ticaretinin kaderini değiştirmeyi başardı. Türk Akım da bu alanda karşılayacağı taleple, kaynak ülke ve transit ülkeler arasında yeni bir denge unsuru olmaya aday görünüyor.

Projenin Türkiye, Balkanlar ve Orta Avrupa’da yaratacağı etkiyi Cumhuriyet’e değerlendiren Türk Akımı Sözcüsü Aslı Esen’e göre yürütülen proje, Türkiye ve Avrupa’nın enerji geleceğinin sürdürülebilirliği ve güvenliği adına kilit bir çözüm olmasının yanı sıra, Türkiye’nin bölgesel ve küresel enerji sahnesindeki rolünü de artıracak. Balkan ülkelerinin şu anki enerji gereksinimlerini kömürden karşıladığının altını çizen Esen’e göre Türk Akım projesi, Balkan pazarlarının, doğal gaz ile sürdürülebilir enerji geçişini kolaylaştırmalarına da yardımcı olacak.

Aslı Esen (Türk Akım Sözcüsü)

Türk Akımı’nın, Türkiye’den sonra ikinci durağı olan Bulgaristan’da gaz akışı başladı. Bulgaristan Ulusal Radyosu’ndan Marian Karagyozov’a göre, “Bulgaristan, kendi sınırlarının yanı sıra Ukrayna ve Romanya’dan geçen Transbalkan boru hattından yararlanıyor olsa da, Rusya ile Ukrayna arasındaki gergin ilişkiler, bu yoldan giden enerjinin geleceğini tehlikeye atıyor.” Karagyozov’a göre, “Moskova, Ukrayna üzerinden taşınan ve yılda 95 milyar metreküpü bulan enerji aktarımını 15 milyar metreküp seviyesine düşürmeye kararlı.”

Moskova merkezli Izvestia gazetesinden Victoria Petrova’ya göre, Türk Akımı’nın devreye girmesinden bir kaç ay sonra, 2020 yazında, Rusya’nın Baltık kıyılarından geçerek Almanya’ya ulaşacak Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattında da gaz akışı sağlanacak. Bu durumda, Ukrayna’nın pastadan alacağı pay azalacak. Petrova’ya göre, stratejik ortaklığın başarılı bir ürünü olan Türk Akımı, Balkanlar ve Orta Avrupa’daki siyasi dengeler açısından oyun değiştirici olacak. 

Victoria Petrova (Izvestia Gazetesi)

RUSYA-BULGARISTAN ÇATLAĞI

Putin, 4 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Bulgaristan’ın projenin inşaatını kasıtlı bir biçimde ertelediğini öne sürerek, “Eğer Bulgaristan projeyi gerçekleştirmek istemiyorsa, Güney Avrupa’da fırsatlarımızı gerçekleştirecek farklı yollar buluruz” demişti. 

Karagyozov, projedeki aksaklıkların olası kaynağıyla ilgili olarak, “Bulgarlar, ABD’nin ısrarlı tutumunun, Bulgar siyasetçilerin kararını etkileyen önemli bir faktör olduğu düşüncesiyle şüphe içinde. ABD siyasetine yön veren kesimler, Amerikan sıvılaştırılmış doğal gazının satışı için Avrupa pazarını güvence altına almaya çalışıyor. Washington, bunu başarmak için Rus gazının Avrupa’ya dağıtımını baltalama yolunda hareket ediyor” ifadelerini kullandı.

Marian Karagyozov (Bulgaristan Ulusal Radyosu)

Rus gazeteci Victoria Petrova ise, “Bulgaristan’ın aynı anda iki sandalyede oturmaya çalıştığı çok açık” ifadelerini kullandı. Petrova ayrıca, “Proje Rusya’nın, Orta Avrupa ve Balkanlar gaz pazarındaki konumunu güçlendirerek, ABD’nin küresel pazara egemen olma iddiasını ortadan kaldıracaktır” diyerek, projenin jeopolitik sonuçlarına ilişkin öngörülerini paylaştı. 

Brüksel merkezli Doğu Batı Enstitüsü’nden Dr. Danila Bochkarev’e göre de gecikmelere neden olarak, ABD’nin Bulgaristan’a uyguladığı siyasi baskı gösteriliyor. 

Cumhuriyet’e, projenin Balkanlarda yaratacağı etkiyi değerlendiren Dr. Bochkarev’e göre Türk Akımı, Orta ve Doğu Avrupa’da doğal gaz akışını arttırırken aynı zamanda enerji üretiminden, nakliye veya petrokimyasallara çeşitli alanlarda doğal gazın kullanılması için itici bir güç oluşturacak.