İstikrarlı bir piyasa için “beklenti”, beklentinin ölçümlendiği “öngörü” (tahmin), “gerçekleşme”, “yeni beklenti” ve “yeni öngörü” döngüsünün düzgün işlemesine gereksinim vardır. Başta ekonomistler olmak üzere tüm piyasa oyuncuları bu döngüye bakarak verirler kararlarını. Her aşamadaki figürler, oranlar, sayılar birbirine ne kadar yakınsa o ülke o kadar istikrarlı bir piyasaya sahip demektir ve böyle ülkelerde ekonomi düzgün yürür. Bu oranlar birbirinden uzaklaştıkça istikrar bozulur.

DOĞRU VERİ VE BEKLENTİ

Sağlıklı bir piyasa için gerçekleşmelerin doğru saptanması çok önemlidir. Gerçekleşmeleri oluşturan verilerin doğru yöntemlerle elde edilmesi ve ilgili paydaşlarla şeffaf olarak paylaşılması gerekir.

Eğer istatistik bilimini ulaşılmak istenen yanlış sonuca gitmenin bilimsel yolu olarak görürseniz veya yanlışı bilimsel yöntemlerle gizleme sanatı olarak kullanırsanız ekonomik istikrara hiçbir zaman ulaşamazsınız.

Doğru veri akışı doğru beklentileri oluşturur ve gelecek için gerçek verilere dayanan öngörüler/tahminler yapılır.

YÖNLENDİRME AMACI

Aslında istatistik doğru bir şekilde veri toplama ve verileri bilgiye dönüştürme bilimidir. İstatistik; verilerden öğrenebilmeyi, gözlemleri bilgiye dönüştürmeyi sağlar. Böylece istatistiksel teknikler, belirsizliklerin var olduğu bir dünyada, bu belirsizlikleri temelde olasılık kavramı aracılığı ile kontrol altında tutar ve gözlemleri bilime dayalı bilgi ve yorum verir hale getirir. Pek çok ekonomik, sosyal, politik ve askeri kararlar alınırken istatistiksel tekniklerle üretilmiş olan bilgiler göz önünde bulundurulur.

Dikkat edilmesi gereken konu, toplanacak bu verilerin neler olacağıdır. Eğer ulaşmak istediğiniz sonuca uygun değişim göstermiş verileri seçerseniz istatistiği kandırma veya yönlendirme amacıyla kolaylıkla kullanabilirsiniz. Örneğin günümüzde enflasyonu ölçmek için kullanılan sepetin içine artık kullanılmadığı için fiyatı artmayan hatta düşen ürünleri dahil ederseniz doğru sonuca ulaşamazsınız. Başka bir deyişle ulaşmak istediğiniz yanlış sonuca kolaylıkla ulaşırsınız. 

Oysa istatistik; birçok farklı alanda ortaya çıkan soruları ve/veya sorunları yanıtlamak için yapılan araştırmalarda temel unsur olan verileri doğru bir şekilde seçerek, analiz ederek, bazı anlamlı bilgilere ulaşma yöntemidir. Eğer yanlış verileri seçerseniz veya seçtiğiniz verileri yanlış ölçerseniz ulaşacağınız sonuç hiçbir zaman anlamlı olmayacaktır. 

TUTARLILIK

Ekonomistler de resmi/özel güvenilir kurumlardan elde edecekleri sonuçları yorumlarlar ve o temelde öngörüler yaparlar. Günümüzde ekonomistlerin öngörülerinin tutmama olasılığının en önemli nedeni kullandıkları istatiksel sonuçların aslında doğru olmamasıdır. Ve ne yazık ki doğru olmayan bu sonuçların nedeni insan hatası da değildir. Eğer öyle olsaydı yapay zekâ sayesinde bu hata oranı sıfırlanır ve doğru sonuçlara ulaşılabilirdi. Ancak yapay zekâya da hangi verileri kullanacağını söyleyecek olan yine aynı irade olacağı için sonuç değişmeyecektir.   

İşte durum böyle olunca bir ekonomist olarak benim ekonomistler hakkında yaptığım şudur: İyi ekonomist yapmış olduğu öngörünün neden tutmadığını ileride en iyi şekilde izah eden kişidir.

Elbette istenilen bu değildir.