Şükrü KARAMAN

Gazeteci

Koronavirüs ekonomi paketinde en düşük emekli aylığının 1500 liraya çıkarılması milyonlarca dar ve sabit gelirli kitleyi sevindirirken, bin liralık bayram ikramiyelerine zam yapılmaması beklentilerin karşılanmaması adına üzücü. Küresel salgına dönüşen ölümcül virüste en riskli grubu 65 yaş üzerindeki emekli oluşturuyor. Birçok ülke emekliye yönelik yardımları devreye sokarak evlerinde izolesini sağladı. Hükümetin açıkladığı ekonomi paketinde virüse karşı riski yüksek olan 65 yaş üstündekilere maske ve kolonya dağıtılması, en düşük emekli aylığının 1500 liraya çıkarılması, maaş promosyonu ödemelerinin banka şubelerine gitmeden doğrudan hesaplarına yatırılması, bin liralık bayram ikramiyelerinin nisan başında ödenmesi yer alıyor.

En düşük emekli aylığının 1500 liraya çıkarılması, bayram ikramiyelerinin Şeker Bayramı beklenmeksizin nisan başında ödenmesi milyonlarca dar ve sabit gelirli kitle adına olumlu adım. Ancak iki yıl önce verilmeye başlanan 1000 lira tutarındaki bayram ikramiyelerine 500 lira zam yapılması beklentisi vardı. 13 milyon emekli, aradan geçen iki yıllık süreçte enflasyondan ötürü bin liranın erdiği gerekçesiyle ikramiyelere 500 lira zam yapılmasını talep ediyor. İsteklerini siyasi iradeye çeşitli kez iletmesine karşın olumlu yanıt alamadı. Ekonomi paketinde de talepleri karşılık bulmayınca hayal kırıklığı yaşadı.

Kısa çalışma ödeneği

Siyasi irade yeniden değerlendirme ile bayram ikramiyelerini en az 1500 liraya yükselterek gariban yoksul emekliye iki bayramı bir arada yaşatabilir. 13 milyonluk kitle hükümetten taleplerini yeniden dikkate almasını umuyor. 

Açıklanan 19 maddeden oluşan pakette bulunan önlemlerin çoğunluğu işverenlere yönelik. Durgunluktan ötürü işini yitirme kaygısı taşıyan emekçiyi ilgilendiren başlık sayısı çok az. Bunlar, işverenlere 75 liralık asgari ücret desteğinin sürmesi, esnek ve uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesi, kısa çalışma ödeneğinin devreye sokulması gibi.

Kısa çalışma ödeneği ile çalışmalarına ara veren işyerlerindeki emekçiye geçici bir gelir desteği verilirken, işverenlerin maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor. İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödenecek kısa çalışma ödeneği en az işçinin brüt aylık ücretinin yüzde 60’ı, en fazla yürürlükteki brüt 2 bin 943 liralık asgari ücretin yüzde 150 tutarında belirlenecek. Yani en yüksek ödenek 4 bin 414 lira olacak. Kısa çalışma ödeneği zor durumdaki işletmelerde çalışan işçiye üç ay süre ile ödenecek. Bu süre 6 aya çıkarılabilecek. Kısa çalışma ödeneği, uzak ve esnek çalışma modelleri ile işçinin işini yitirmesinin önüne geçilmesi amaçlanıyor. 

Öncelik emekçiye katkı

Aslında 131 milyar lirayı aşan birikimiyle devasa paraya sahip İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işçilere 1000’er lira koronavirüs yardımı yapılabilirdi. Öncelik zor durumda kalan, işini yitiren asıl sahibi olan emekçiye katkıda bulunmaktır. Fondan yararlanma koşullarının ağır olmasından ötürü kusuru olmaksızın işini yitiren işçiye çok yararı olmuyor fonun. Bugüne dek yapılan işsizlik ödemelerinin düşük, sürenin kısa olması yakınmalara yol açıyor. Fondan amacı dışında başka yerlere kaynak aktarılırken, gerçek amacı olan işsize çok az aylık verildi. 

Hiç olmazsa şu zor günlerde fondan yararlanma koşulları kolaylaştırılarak daha çok işsize daha yüksek ve uzun süreli para ödenebilir.