1924 Anayasası meclis hükümeti sistemini benimsemişti. 1961 Anayasası parlamenter demokrasiyi kabul etmişti. Cumhurbaşkanı yedi yıl süre için seçilirdi. İkinci defa seçilmesi mümkün değildi. (m. 95) 1982 Anayasası her ne kadar cumhurbaşkanının yetkilerini artırarak güçlendirmiş olsa da özünde parlamenter sisteme sadık kaldı. Cumhurbaşkanının yedi yıl süre için parlamento tarafından seçilebileceğini kabul etti. İkinci defa seçilmesine izin vermedi. (m. 101)

GÖREV SÜRESİ

Cumhurbaşkanının seçimi 31.05.2007 tarihli kanunla değiştirildi. Cumhurbaşkanının halk tarafından beş yıllık süre için iki defa seçilebileceği kabul edildi. (m. 101) Söz konusu değişiklik 2014 yılında uygulanmaya başlandı

16 Nisan 2017 tarihli referandumdan sonra 2007 tarihli değişikliğe sadık kalındı. (m. 101) Ancak yeni anayasa ile 2003 yılından beri yapılan uygulama hukukileşti. Anayasaların cumhurbaşkanlarının görev sürelerini sınırlamasının sebebi Batı’da krallıkları, Doğu’da padişahlıkları önlemektir.

16 Nisan 2007 değişikliği ile cumhurbaşkanının iki dönem seçildikten sonra bir üçüncü dönem daha seçilmesine olanak tanındı. Cumhurbaşkanının ikinci dönem görev süresi içinde Meclis’in seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde cumhurbaşkanı tekrar aday olabilecektir. (m. 116)

ANAYASAYI İHLAL SUÇU

Türkiye 14 Mayıs 2023 tarihinde sandık başına gidecek. Erdoğan’ın tekrar adaylığı tartışma konusudur. Cumhurbaşkanının üçüncü kez aday olması mümkün değildir. Cumhurbaşkanı iki kez aday olabilir ve seçilebilir. Bu hüküm 2007 değişikliği ile anayasaya konulmuş, 2017 değişikliği ile hemen aynen kendileri tarafından muhafaza edilmiştir. Üçüncü kez aday olması için Meclis’in seçimlerin yenilenmesine karar vermesi gerekir. Meclis böyle bir karar almamıştır. O halde cumhurbaşkanının aday olması mümkün değildir. Buna izin verilmesi halinde anayasayı ihlal suçu oluşacaktır.

Bazı çevreler 16 Nisan 2017 referandumu ile yeni bir anayasa kabul edildiğini, cumhurbaşkanının bu anayasaya göre bir dönem başkanlık yaptığını, iki dönem daha başkanlık yapabileceğini ileri sürmektedirler.

16 Nisan 2017 tarihinde yeni bir anayasa yürürlüğe girmiş değildir. Yeni bir anayasa yürürlüğe girmiş olsaydı 1982 Anayasası yürürlükten kaldırılırdı. Kaldı ki anayasa değişikliği anayasanın 175. maddesinde ifade edilen değiştirilme prosedürüne göre yapılmıştır.

Kaldı ki yeni bir anayasa yürürlüğe girmiş bile olsa, cumhurbaşkanına tekrar aday olma hakkı veremez. Çünkü kendisi iki devre cumhurbaşkanlığı yapmıştır. Üçüncü dördüncü devrelere kapı açılması padişahlığa dönülmesi ve bürokrasinin inisiyatif alamadığı, halkın sorumlu, bireylerin kendi kaderine egemen olamadığı, pasifize olduğu, devlet imkânlarından belli bir siyasi kadronun yararlandığı bir sistemin oluşturulması anlamına gelecektir. Böyle bir sistem toplumu ileri götüremez.

YSK’nin cumhurbaşkanının muhtemel adaylığını kabul etmesi anayasayı ihlal suçunu oluşturacaktır. Kurulun beş on generalin baskı ve tehdidiyle anayasaya aykırı olarak birinin adaylığını kabul etmesi ile, kendiliğinden anayasaya aykırı olarak birinin adaylığını kabul etmesi arasında fark bulunmayacaktır.