5 Mart 2025 Çarşamba günü hocalar arası çevrimde iletilen bir haber Boğaziçi Üniversitesi’nde büyük bir şaşkınlık yarattı. Ocak 2025 sonunda mevcut rektör sadece iki satırlık bir yazıyla Boğaziçi’nin kurucu üyeleri arasında olduğu Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA) üyeliğinden çıkmıştı. Hocalarımız inanamadılar. “Doğru olamaz” dediler ama kısa süre içinde EAU’dan bir buçuk ay önce ayrılındığının doğru olduğu ortaya çıktı. Bu konuda üniversitenin akademik camiasına hiçbir bilgi verilmemişti. Kimsenin durumdan haberi yoktu.

Acaba Türkiye Avrupa Birliği’ne sırtını mı dönüyordu? Bugün öyle olmadığı anlaşıldı. Cumhurbaşkanı, 7 Mart Cuma günü Avrupa Birliği’ne çağrı yapıyor, Türkiye’nin tam üyelik müzakerelerini canlandırın diyor ancak atadığı rektör Boğaziçi’ni Avrupa Üniversiteler Birliği’nden çıkartıyor.

AVRUPA ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ NEDİR?

49 ülkeden 870’den fazla üniversite EUA üyesi. Türkiye’den 30’un üzerinde üniversite bu birliğe tam üye. EUA tarafından devamlı nabzı tutulan konular şunlar: Üniversitelerin sahip olması gereken değerler, eğitimde çağdaş akademinin olmazsa olmazı (bizim anayasamıza da girmiş olan ) üniversite özerkliği.

Bu kriterleri üniversitelerin nasıl uyguladığına ilişkin Avrupa Birliği yöneticilerine periyodik raporlar veriyor. Peki EUA’dan neden çıkıyor Boğaziçi? Tabii ki giderek çağdaş kriterlere uymuyor, EUA ilke ve normlarından tamamen uzaklaşıyor Boğaziçi yönetimi. Örnek olarak iki konuyu ele alalım:

1. Akademik özerklik: Anayasamız 130. maddesinde yer alan ama altı yasayla doldurulmadığı için havada kalan bu maddenin içeriği aslında çok kapsayıcı; akademik programlar, dersler, işe alım/yükseltmeler, işin finansal ve yapısal boyutları. Bir üniversiteyi tek kişiye bırakır, koskoca üniversiteyi hiçe sayarsanız, sonunda o yönetim kendini EUA atmosferinde adeta bir Marslı gibi hissedecek, çok rahatsız olacaktır.

2. Eğitim: Çağdaş eğitim hiç kolay değil. Artık bir öğrenci yalnızca bölümünün mesleki dersleri ile değil, yapay zekâ ile de tanışmak ve kullanmak zorunda. Ayrıca pusulasının ibresini bu teknolojik şahlanmada doğru tutabilmesi için hangi bölümden olursa olsun kültür dersleri almak zorunda. Bütün bunlar bölüm duvarlarını indiriyor, çok değişik sahalara çabuk entegre olabilen, sorun çözebilen, iletişimi iyi olan bir öğrenci mezun etmek gerekiyor. Bu da ciddi bir akademik koordinasyon ve çalışma gerektiriyor.

Hocalarla iletişimi tamamen kopmuş, öğrencilerin kulüplerini kapatan, protestodan çekindiği için bir toplu mezuniyet töreni yapamayan, üniversitenin kapısına dört yıldır tam donanımlı güvenlik güçleri davet eden bir yönetimle bunları başarabilir misiniz? Bu bağlamda ironik bir olaya da değinmek istiyorum.

GÜVENSİZLİK OYU ALAN REKTÖR

Melih Bulu’nun görevden alınmasından sonra “Ben rektörlük yapmak isterim” diyen 19 adaya Boğaziçi hocaları güven/ güvensizlik oyu verdi. Bu oylama öncesi adaylar yapacaklarını yazılı olarak Boğaziçi Üniversitesi hocalarına ilettiler. Şimdiki rektör, aday olarak yapacağı işler listesine “uluslararası işbirliklerinin geliştirilmesi”ni de koymuştu. Peki uluslararası işbirliği EUA’dan çıkmakla mı oluyor? Hocalar kendisine yüzde 94 güvensizlik oyu vermişlerdi. Haksız mıymışlar?

Sonuçta 19 adaydan 17’si güven oyu aldı. 2 aday ise çok yüksek oranda güvensizlik oyu almışlardı. Güvensizlik oyu alan iki adaydan biri rektör, diğeri rektör yardımcısı oldu. Ve Boğaziçi bu hale geldi. İyi mi oldu?

Bir noktayı daha belirtelim. Avrupa çapında çok başarılı bir program yürütülüyor: Üniversite öğrencilerinin Avrupa ülkelerinden birinde bir dönem eğitim gördüğü Erasmus. Finansman Avrupa Birliği tarafından sağlanıyor. Türkiye’de Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Türkiye Ulusal Ajansı Erasmus’un yürütücüsü. EAU ise Erasmus programının daha verimli işlemesi için görüşler üretiyor ve Avrupa Birliği’nin dikkatine sunuyor. Boğaziçi yönetimi EUA’dan çıkarken acaba Türkiye Ulusal Ajansı’na danışmış mıdır, onlar sakıncası yok mu demişlerdir, yoksa onlara sorulmamış mıdır?

EMERİTUS PROF. ALPAR SEVGEN

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ FİZİK BÖLÜMÜ