Mustafa Kemal daha Kurtuluş Savaşı günlerinde eğitim konusunda bakın ne demişti:

“Bu savaş yılları içinde bile, dikkatle hazırlanması gereken ‘ulusal eğitim’ programları geliştirmeliyiz. Bütün eğitim sistemimizin verimli olarak çalışacağı temelleri hazırlamalıyız. Benim inancıma göre, ulusumuzun geri kalışında geleneksel eğitim yöntemleri en büyük etken olmuştur. Ulusal eğitimden söz ettiğim zaman, bütün geleneksel inançlardan, Doğu’dan ya da Batı’dan gelen bütün yabancı etkilerden arınmış, ulusal niteliğimize uyan eğitimi anlıyorum.”

***

Bugün 17 Nisan!..

Köy Enstitülerinin açılış günü!..

Ulusal eğitim atılımı Mustafa Kemal’in yukardaki sözleriyle başlatılmıştı. Dinsel eğitim diye bir şey yoktu artık! Laik, çağdaş, uygar ve bilimselliğin gerektirdiği bir ulusal eğitim ve öğretim vardı... Köy Enstitüleri bu anlayışın en canlı örnekleri olmuştu. Yurdun dört bir köşesinde açılan bu okullar, 1946’ya, hadi hadi 1950’ye kadar nice öğretmen yetiştirdi.

***

Ama Türk ulusunun topluca uyanmasını, aydınlanma ışığına kavuşmasını istemeyenler, türlü bahanelerle bu bilinçli akışın hızını kesmenin yollarını aradılar ve buldular! On yıllık bir dev çaba, ağaların, eşrafın, sermaye sahiplerinin, toprakları ellerinde tutup bırakmak istemeyenlerin, aydın geçinen ama kafalarında ortaçağ yozlaşmasını taşıyanların düşmanlığıyla sona erdirildi... Hasan Âli Yücel’in, İsmail Hakkı Tonguç’un önderliğindeki bu uygarlık savaşı, o günden bugüne gelebilseydi, yurt ve ulus görünüşümüz çok daha başka olacaktı... Şimdiki ilkellik, bilisizlik, kör cehalet, daha doğrusu kaba çıkar hesapları, tarihe gömülmüş olacaktı...

***

17 Nisan 2011’deyiz! Yücel’in, Tonguç’un genç öncüleri olgunluk çağlarında, o güzel günleri özlemle anıyorlar. Zaman geçmiş, insanlar yaşlanmış, ama o inanç, o bilinç ateşi, hâlâ yaşıyor, yaşatılıyor... Türk tarihinde bir büyük devrimdi, ülkemizi, insanlarımızı uygarlığın en üst çizgilerine taşıyan, taşıyacak bir atılımdı. Mustafa Kemal’in dediği gibi, “ulusal niteliğimize en uygun” bir uyanış, yaşamın anlamını kökünden değiştiren bir insanlık \tsavaşı idi.

***

Bugün geçmişte yaşanan 17 Nisan’ları anmak, o devrimci günlerinin yeniden yaşanacağı günleri beklemek!.. Boş bir umut mu, bir düş mü?

Ama bir gün, bu halk da elbet uyanacak, bir gün, bir gün...