IMF Türkiye kıdemli daimi temsilcisi Mark Lewis “Türkiye doğru yolda” diyerek bize moral vermiş. Lewis bu görüşünü şuna dayandırıyor: “Bir ekonomide bankacılık sektörü sağlamsa, güçlü bir mali disiplin varsa ve özel sektör esnekse o ekonomi başarılıdır.”

Bu görüşünü tek tek irdeleyelim. Bankacılık sektörünün sağlamlığının en büyük şartı, verdiği kredileri geri alabilmesidir. Kredi borçluları para kazanırsa veya kazanmazsa bile mal ve hizmet satışı yapabilirse kredi borçlarına karşı likidite yaratabilir. Enflasyonun 2011 için yüzde 9 civarında olacağı beklenirken ve dış talebin azalması nedeniyle iç taleple genel talebin korunması sağlanmaya çalışılırken kredi borçlularının borçlarını çevirebilecekleri cirolara ulaşması mümkün olabilecek midir? Bu ciddi bir endişe kaynağıdır. Bu nedenle bankaların önümüzdeki 2 yılda kredi tahsilatlarında zorluk olacağını ve bunun da bankaları zor durumda bırakacağını düşünüyoruz. Üstelik Lewis hane halkının çok borçlu olmadığını söylemiş. Her ailede mutlaka ev, taşıt ve kredi kartı borcunun olduğu ve bu kredi taksitlerini ödemek için insanların çırpındığını, kredi kartı ekstrelerinin ancak asgari tutarının ödenerek borcun çevrildiğini Lewis göremiyor. Oysa önümüzdeki dönemlerde bankaların portföylerinde gayrimenkul ve taşıtların çoğalmasıyla bankalar zor durumda kalabilirler.

Türkiye’de de likidite sorununu yaratacak en büyük etken, AB’nin içinde bulunduğu ekonomik krizdir. Avrupa öyle bir krizde ki kimse umutlu konuşamıyor. Avrupa’daki 5 trilyon Avro civarına ulaşan zararı karşılayacak para yok. Ne Avrupa’da var, ne Almanya’da var, ne ECB’de ne de IMF’de bu para var. Bu durumda Türkiye bundan etkilenmeyecek mi? Oysa en fazla etkilenecek ülkelerden biri Türkiye olacak ki bunu Lewis de belirtiyor. Lewis, “Avro bölgesinde yaşanan zorluklar, Türkiye dahil herkesi etkileyecek. Her şeyden önce Türk ihraç ürünlerine yönelik talepte azalma olacak” diyor. Ancak Lewis’in Avrupa’daki derin krizi zorluklar olarak görmesi, kendisinin ya aşırı iyimser olduğunu ya da Türkiye’ye moral vermek istediğini gösteriyor.

En büyük ticari ilişikimizin olduğu Avrupa’da yangın var. Lewis’e göre bizim finansal sistemimiz bu yangından etkilenmemeyi sağlayacak durumda. Bizce Lewis bizim ekonomik kaygılara düşmememiz ve ekonomi yerine başka şeylere odaklanmamızı istiyor. Çünkü iktisat matematiği Lewis’i doğrulamıyor.

Şirketlerin de mali bünyelerinin güçlü olduğunu söyleyen Lewis, bu görüşünü borsada kayıtlı şirketlerin bilançolarına dayandırıyor. Tüm şirketlerin bilançosunu incelediğini, orta işletmelerin finansal bakımdan ne kadar zorluk içinde olduğunu, büyük çoğunluktaki işletmenin kredi ile döndüğünü, stok devir hızlarının düştüğünü, stok devir hızı yüksek olan işletmelerde alacaklarının tahsil süresinin arttığını incelediğini sanmıyoruz.

Lewis’in işsizlik ve enflasyon konusundaki görüşü de şöyle: “İşsizlik 2009’da önemli ölçüde geriledi. Bu çok iyi bir gelişme. Daha da gerileyebilir. Ben daha çok istihdam yaratmak kavramını öne çıkarmak istiyorum. İstihdam yaratmak için gerekli olan doğru politikaların belirlenmesi lazım. Öte yandan enflasyonun aşağı inmesi gerekiyor. Enflasyon artık makro ekonomik istikrar konusu değil, fakat rekabet unsuru. Altyapının gelişmesi, enerji fiyatlarının düşmesi, verimliliğin artması, insana yatırımın daha fazla ön plana çıkması da önemli konular.”

Lewis işsizliğin azaldığını belirtirken gerçekten inanarak mı söylemiş, bundan endişeliyiz. Enflayon oranının da 2011’de tahminen yüzde 9 olacağını dikkate almamış gibi.

Lewis, ekonomimiz için moral verici şeyler söylerken pat diye çok doğru bir tespit yapıyor.

Türk ekonomisine yönelik orta vadede en önemli iki sorunun yetersiz tasarruf ve rekabet gücü olduğunu söylüyor. “Türkiye’de tasarruf oranı oldukça düşük. Ekonomik büyüme için yatırım gerekli. Yatırımı finanse etmek için de tasarrufa ihtiyaç var. Tasarruf oranı düşükse az yatırım yaparsınız ve bunun sonucunda yavaş büyürsünüz. Daha fazla yatırım yapmak için, yabancı tasarrufa yönelirsiniz. Bu da cari açığa neden olur.”

İyimser düşünmek elbette iyi ama küresel ekonomi 2012’de çok büyük sorunlara gebe. Bu nedenle ülke olarak bizim çok uyanık ve gerçekçi olmamız gerekiyor.