CHP’nin 34. Olağan Kurultayı, Türkiye’nin olağanüstü dönemden geçtiği bir süreçte yapılıyor.

CHP’nin kurultaylar tarihine baktığımızda, ülkenin çalkantılı zamanlarında daha sık toplandığını görüyoruz. Rekor 70’li yıllarda. 10 yılda 10 kurultay yapılmış.

Klasik bir söylem ama, Türkiye’nin tarihini CHP’nin tarihinden ayıramazsınız.

CHP’nin Halk Fırkası adıyla kuruluş tarihi, tüzüğünün onaylandığı 9 Eylül 1923 olarak kabul ediliyor. Yani Cumhuriyetin ilanından 50 gün önce. Kuruluş sonrasında ilk kurultay 15 Ekim 1927’de toplandı. Bu kurultayda Atatürk 5 gün boyunca Nutuk’u okudu. İlk toplanma olmasına karşın tarihe ikinci kurultay olarak geçmesinin nedeni şuydu:

Atatürk 4-11 Eylül 1919’da toplanan Sivas Kongresi’ni, partinin 1. Olağan Kurultayı olarak kabul ediyordu.

***

Atatürk dönemindeki bütün devrimler, yeni düzenlemeler CHP kurultaylarının ana gündem maddeleri arasındaydı. Bu dönemde hem Türkiye’nin kuruluş temelleri sağlamlaştırılıyor hem de CHP’nin kurumlaşma süreci hızlandırılıyordu.

İnönü ile birlikte çok partili döneme geçiş düzenlemelerinde de lokomotif güç CHP yönetimi ve kadroları idi.

CHP’nin 27 yıl süren tek parti iktidarı ve sonrasında demokrasinin adım adım kurumsallaştırılmasına öncülük etmesinin ne anlama geldiğini şöyle özetleyebiliriz:

Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakkı Uyar’ın araştırmasında yer alan rakamlara göre Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı’nı zaferle noktaladığı 1922 yılında dünyadaki bağımsız devlet sayısı 64’tü. Bunlardan 29’u dönemin koşullarına göre “demokratik yönetim” şekline sahipti. Oranla söylemek gerekirse yüzde 45.3.

1942 yılında ise bağımsız devlet sayısı 61, demokratik yönetim sayısı 12 idi. Yani devletlerin ancak yüzde 19.7’si demokratik kurallar içindeydi. Çoğu iki dünya savaşının arasındaki büyük iç ve dış çalkantıların içinde otoriter rejimlere dönüşmüştü.

Çok partili dönemin başlamasıyla birlikte CHP kendini yenileme, dönemin koşullarına uydurma, yönetim yapısını ona göre biçimlendirme maratonuna girdi. Bu, 1965’te “ortanın solu” ilanına kadar giden tam bir maratondu.

Örneğin 1959’da yayımlanan “İlk Hedefler Beyannamesi”, günümüz koşullarında bile güncel sayılabilecek arayışları içeriyordu.

***

Tıpkı tarihsel çizgisinde olduğu gibi CHP bugün de, çağın gereksinimlerini karşılama, varlığını güçlendirme, Türkiye’yi yönetme istemini toplumla paylaşma arayışında.

34. Olağan Kurultay böyle bir iklimde yapılıyor.

Yakın tarihimizdeki pek çok parti iktidar olmak üzere “toplama” mantığıyla kurulmuş, iktidardan düşünce eriyip gitmiştir. CHP en büyük varlık mücadelesini 1950 sonrası verirken olağanüstü bir erime de yaşamamıştır. Kamuoyunda genellikle Ecevit’in genel başkanlığında 5 Haziran 1977 seçimlerinde elde edilen yüzde 41.38’lik oy, “çok partili yaşamda ulaşılan en üst oran” diye bilinir. Oysa 27 Ekim 1957 seçimlerinden yüzde 41.09’la çıkmıştı. Bu seçim öncesi CHP, Cumhuriyetçi Millet Partisi ve Hürriyet Partisi’yle “seçim işbirliği” kararı almıştı. Bunun tutacağını gören DP, hemen Meclis’ten seçim işbirliğini yasaklayan bir yasa geçirmiş, seçimi de öne almıştı.

CHP’nin bugünkü arayışları kamuoyunun dikkatinde olduğu için hemen yaftalanıyor. Hemen “iç çekişmenin” parçası haline getirilmek isteniyor. İş hemen ok tartışmasına dönüştürülüyor.

CHP’nin değişim arayışı, toplumun olabildiğince geniş kesimlerine ulaşma arayışı olumludur. Bunun başkalaşımla sonuçlanmasına ne CHP’nin ruhu izin verir ne de tabanı.