Miyase İlknur

‘Saray’a damat olasın!’

27 Şubat 2021 Cumartesi

Başlıktaki temenniyi hem dua hem de beddua olarak anlamak mümkün. Dönemine göre değişir tabii. Kanuni döneminde beddua olarak algılanan bu söz, “şahsım devleti”nde dua olarak algılanır. Bu algıdaki farklılığı, padişah efendilerimizin öncelik sırası belirler. Kimi zaman devlet, kimi zaman aile çıkarı önceliklidir. Mesela Kanuni, damatlardan Kara Ahmet Paşa ile Ferhat Paşa’yı devletin ve milletin çıkarlarını öncelediği için boğdurtmuş, Pargalı İbrahim’i ise kendi tahtı ve otoritesine şirk koşması nedeniyle katletmişti.

İktidarı süresince veziri-azam ya da paşa olan üç damadı da halleden Kanuni’nin döneminde birine beddua etmek istiyorsan “Saraya damat olasın” denirdi herhalde. Aslında bu beddua, beş yılda üç vezirinin kellesini alan Kanuni’nin babası Yavuz döneminde “Yavuz’a vezir olasın” şeklinde literatüre girmişti. Gerçi Yavuz’un dedesi Fatih Sultan Mehmet de üç vezirinin kellesini almıştı; lakin o bunu 30 yılda yaparken “boynuz kulağı geçer” misali torunu Yavuz, üç vezirin katlini beş yıla sığdırmıştı.

Gelelim günümüze...

Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün adı günümüzde Saray olunca doğal olarak Reis’i de günümüzün padişahı olarak saymak mümkün. Tabii sadece Saray’da oturması nedeniyle değil, padişahlara ait tüm yetkilere sahip olması da padişahlığının kanıtı. Bu dönemde birine “Saray’a damat olasın!” dense bunun beddua mı, yoksa dua mı olacağına siz karar verin.

ALBAYRAK İŞE İADE DAVASI AÇSA

Berat Albayrak’ın “görevden affını” kabul eden Cumhurbaşkanı, son günlerde damadının bakanlık dönemine yönelik eleştiriler karşısında hemen damadını korumaya aldı. Berat Bey’in ne kadar başarılı olduğunu uzun uzun anlattı. Madem başarılıydı, kalsaydı yerinde. Keşke işçi ve memurlar gibi bakanlar da işe iade davası açabilse. Öyle bir şey mümkün olsaydı ve Berat Bey de bu konuda dava açsa kesin kazanırdı. Çünkü bizzat icranın başı başarısını ilan etti.

Osmanlı döneminde padişah kızları ya da kız kardeşleriyle evlenerek saraya damat olanlar, kerameti kendinden menkul isimler değildi. Enderun’da yetişmiş ve devletin önemli makamlarında görev yapan paşalar genellikle saraya damat olabilirlerdi. Saraya damat olmak, devlet bürokrasisinde hızla yükselmenin de en önemli aracıydı elbette. Ama ucunda kelle vermek de vardı.

Şimdi şükür öyle bir durum yok. En fazla görevden alınırlar. Gerçi Erdoğan dönemine kadar damatların kayınpederleri sayesinde bir makama geldikleri de görülmüş bir şey değildi. Cumhuriyet tarihindeki cumhurbaşkanı ve başbakanların damatlarının durumuna bir göz atacak olursak bırakın damatların bir makama gelmesini, tam tersine kayınpederleri nedeniyle cezalandırıldığını görüyoruz.

CEZALANDIRILAN DAMATLAR

Metin Toker, ikinci Cumhurbaşkanımız İnönü’nün damadıydı. Mesleği gazetecilikti. DP iktidarı döneminde sırf İnönü’nün damadı olması nedeniyle iki kez hapse girdi.

Üçüncü Cumhurbaşkanımız Celal Bayar’ın damadı Ahmet İhsan Gürsoy, DP iktidarı döneminde Kütahya milletvekilliği yaptı. Bayar, üzerinde büyük bir etkisi olduğu Menderes’e, “Ednan Bey, şu bizim damat çok iyi bir tıpçıdır. Kendisini Sağlık Bakanı yapmanızı reca ediyorum” dese Menderes katiyen reddetmezdi. İki dönem milletvekili olan Gürsoy, Yassıada’da yargılandı ve Kayseri Cezaevi’nde hapis yattı.

Dördüncü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in ve Cevdet Sunay’ın damadının adını bile kimse bilmiyordu.

Fahri Korutürk’ün damadı Ahmet Arzık, Robert Kolej’den sonra ODTÜ’de endüstri mühendisliği okumuş, ardından da Hacettepe Tıp’tan mezun olmuştu. Ünlü gezeteci Nimet Arzık’ın da oğlu olan Ahmet Arzık, kayınbiraderleri gibi çok iyi bir eğitim almasına rağmen kendi alanlarında bürokrat olarak çalıştı.

EVREN’İN DAMADI 

Başbakanlardan Demirel ve Ecevit’in çocuğu yoktu. Demirel’in kardeşleri ve yeğenleri nedeniyle başı hayli ağrıdı. Hatta iki yeğeni yargılandı ve hapis de yattı. Gazetelerde haklarında her türlü ağır eleştiri yapıldı. Demirel’in bırakın yargıya müdahale etmesi basında çıkan yazılardan “Ailemize saldırı yapılıyor” diye yakınması da olmadı.

12 Eylül darbesinde kendini padişah gibi yetkilerle donatan cunta lideri Kenan Evren, MİT’çi damadı Erkan Gürvit’i kendisine güvenlik ve istihbarat danışmanı yaptı. Ama en kudretli zamanında bile Erkan Gürvit’in “Boğaz’da iki milyona ev aldı” haberlerinden ünlü MİT raporunu basına sızdırdığı iddialarına kadar basında aleyhine çokça yazılıp çizildi. Kimse ne hapis yattı ne tazminat ödedi. 

Berat Albayrak, Erdoğan’a damat olunca önce Ahmet Çalık’ın şirketlerine CEO oldu. Hem de hiç iş tecrübesi olmamasına rağmen. Sonra hop milletvekili, ardından da bakan yapıldı. Enerji Bakanlığı’ndan Maliye Bakanlığı’na geçti. Maşallah damada! Her konuda uzman. 

Biz de sevdiğimiz bekâr erkeklere “Saray’a damat olasın” diye temennide bulunsak bu dönemde alacağımız yanıt, “İnşallah!” olur kesinlikle.



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları


Günün Köşe Yazıları