Bursa Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, 2017 yılının yazarı olarak Orhan Kemal’i belirlediklerini açıkladı. Yıl boyunca söyleşiler, okumalar, dinletiler, atölyeler, yarışmalar, sergiler ve bir sempozyumla Çağdaş Türk Edebiyatı’nın büyük ustasını Bursalılarla buluşturacaklar.
2013’te Sabahattin Ali ile başlayan “Yılın Yazarı” etkinlikleri 2015’te Aziz Nesin, 2016’da Yaşar Kemal ile devam etti. Geleneksel bir hale geleceği anlaşılıyor.
Orhan Kemal’in yaşamöyküsünde Bursa’nın ayrı bir önemi var. İlk düzyazı denemelerini Bursa Cezaevi’nde yatarken yapmış. Öğretmeni, kılavuzu Nâzım Hikmet olmuş. Orhan Kemal’in oğlu Nâzım Kemal Öğütçü basın toplantısında “Nâzım Hikmet ile babam Orhan Kemal’in aynı cezaevinin bir koğuşunda 3.5 yıl birlikte kalmaları... Bu süre, bir üniversite eğitimi gibi geçti. Nâzım Hikmet, 1944 yılında anneme ve babama yazmış olduğu bir mektupta ‘Başka kimseye söz vermediysiniz, çocuğunuzun adını Nâzım koyar mısınız?’ diyor. Ben, bugün o ismi taşıyorum” demiş.
Nâzım Kemal Öğütçü’nün belirttiği gibi Orhan Kemal’in Nâzım Hikmet’le geçirdiği 3.5 yıl yazarlığını da belirliyor. Orhan Kemal “Nâzım Hikmet’le
3.5 Yıl”da (Everest Yay.) bu süreci çok güzel anlatır. Şiirlerini Nâzım Hikmet’in nasıl okuyup değerlendirdiğini, edebi anlayışını nasıl yönlendirmesi konusunda verdiği öğütleri, düzyazıya yönlendirmesini ve Orhan Kemal’in onları nasıl ciddiyetle yaşama geçirmeye çalıştığını okuruz.
Güney Özkılınç’ın “Yüzümde Nâzım İzi Var”da (Evrensel Yay.) Nâzım Hikmet’in Bursa Cezaevi’ndeki 11 yıla yakın mahpusluğunun öyküsünü belgelerle, anılarla anlatır. Fotoğraflara bakarken hemen yanında duran Orhan Kemal’i görürüz.
Bu kitaplara oğlu Işıl Öğütçü’nün Orhan Kemal’in 100. yaşı için hazırladığı “Orhan Kemal Sessizlerin Sesi” (Everest Yay.) adlı fotoğraflarla bezenmiş biyografiyi de eklemek gerek.
Kader Nâzım Hikmet’le Orhan Kemal’i daha önce buluşturmuş. Orhan Kemal 1938’de askerliğini yapmak üzere Niğde’ye gitmiş. Askerliğini yaparken “Maksim Gorki ve Nâzım Hikmet kitapları okumak”, “yabancı rejimler lehinde propaganda ve isyana muharrik” suçundan 5 yıl hapis cezasına mahkûm edilmiş ve Kayseri Cezaevi’ne gönderilmiş. İlk şiirini Kayseri Cezaevi’nde yazmış. “Duvarlar” adlı şiiri Yedigün dergisinde Reşat Kemal imzası ile yayımlanmış. Babası Abdülkadir Kemali Bey’in girişimleri ile önce Adana sonra Bursa cezaevlerine nakledilmiş. 1940’ta, Bursa Cezaevi’nde Nâzım Hikmet ile tanışıyor. İlk düzyazı denemesi olan Onsekiz Yaş adlı romanını Nâzım Hikmet’in yardımı ile yazmış. Felsefe, Fransızca ve siyaset dersleri de almış. Hapishaneyi okula çevirmişler.
Nilüfer Belediyesi’nin yılın yazarı olarak Orhan Kemal’i seçmesinde kuşkusuz Bursa Cezaevi yılları esas etken değil. Asıl önemli olan Orhan Kemal’in “Çağdaş Türk Edebiyatı” denilince ilk akla gelen yazarlardan biri olması. Çocukluk, ilk gençlik çağlarımızdan başlayarak onun kitaplarıyla büyüdük. Romanlarını, öykülerini yoldaş edindik.
2017 boyunca Bursa’da Orhan Kemal konuşulacak, anılacak. Danışmanlığını Atilla Birkiye’nin yaptığı projede söyleşiler, sergi ve sempozyum var. Ama bence daha önemlisi yazarı okurların yanında öğrencilerle, kadınlarla buluşturan etkinlikler. Hülya Soyşekerci’nin Nilüfer’de Kadın Hayata Yakın projesine katılan kadınlarla Bir Filiz Vardı’yı okuyup konuşacak olması, Şevval Sam, Tilbe Saran, Hakan Gerçek ve Bülent Emin Yarar gibi sanatçıların okumalarla öğrencilerle, işçilerle Orhan Kemal’i buluşturması, öğrenci ve öğretmenlere yapılacak atölye çalışmaları önemli.