3. Arap Yayıncılar Konferansı’nda konuşulan konular Türkiyeli yayıncıların da yaşadıkları sorunlardı; yayımlama özgürlüğü, korsan yayın, dağıtım sorunları, eğitim yayıncılığında devletin etkisi... Birleşik Arap Emirlikleri’nin Sharjah Emirliği’nde gerçekleştirilen konferansa Arap ülkelerinin yayıncılar birliklerinin, yazar ve kütüphanecilik örgütlerinin temsilcilerinin yanında dünya yayıncılığının birçok önemli adı da katıldı.
2-3 Kasım’da yapılan konferansın oturumlarından biri de “Geleceğin Kütüphanesine Bir Bakış” başlığını taşıyordu. Dijital çağla birlikte artık kütüphanelerin farklı rolü ve işlevi olacağı düşünülüyor. Okura sunulan klasik hizmetlerin yanında bilgi kaynağı olacakları, dünyadaki tüm bilgilere ulaşılacak merkezler haline gelecekleri öngörülüyor. Artık on binlerce kitaplık koleksiyonlar yerine birkaç bilgisayarla milyonlarca kitaba, dergiye ve veri kaynağına ulaşmak mümkün. Okur kütüphaneye gelmeyecek, kütüphane okura gidecek. Evinizden, işyerinizden ya da okuldan şehrinizdeki hatta mahallenizdeki halk kütüphanesi aracılığıyla dünya kütüphanelerindeki tüm kitaplara ulaşabileceksiniz.
Bu sözleri duyduğumuzda heyecanlanmamak elde değil. Ama her güzel şeyin beraberinde getirdiği sorunlar var. Yazarlar, çevirmenler ve yayıncılar “Telif haklarımız nasıl korunacak” diye soruyor haklı olarak.
Kütüphanelerle ilgili oturumun konuşmacılarından biri de İskenderiye Kütüphanesi yöneticisi Dr. Halid Azab’dı. İskenderiye Kütüphanesi’ndeki kitapları dijitale dönüştürüp halkın kullanımına açmalarını ve elde edilen başarıyı anlattı. Bu başarı öyküsünün ardında bir trajedi yattığını ise sorulara geçilince anladık. İskenderiye Kütüphanesi’nin dijitale dönüştürüp sitesinde kullanıma sunduğu 30 bin kitabın tamamının hacker’lar tarafından ele geçirildiğini ve yüzlerce Web sitesinde bu kitapların paylaşıldığını söyledi Mısırlı yayıncılar.
Bu 30 bin kitabının çoğunluğunun telif hakları kapsamında olduğunu ve kitapçılarda satıldığını, İskenderiye Kütüphanesi’nin e-kitap olarak okur kullanımına açmasından sonra bu kitapların satışının tamamen durduğunu, zaten yaşanan siyasi gelişmeler, darbeci yönetimin sansür ve baskı uygulamalarından kitap satamaz duruma gelmiş yayıncıların ticari olarak ağır bir darbe yediklerini belirttiler.
Dr. Azab, mevcut telif hakları yasası ile hacker’larla, internet korsanlığıyla mücadele etmenin mümkün olmadığını, yasa yeterli olsa bile e-kitap korsanı sitelerden birini kapattırırken yerine on tane daha açıldığını yani mücadelenin mümkün olmadığını anlattı.
9-10 Kasım’da da İstanbul’da Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün düzenlediği “Halk Kütüphanelerinde E-yayınların Hizmete Sunulması” çalıştayı yapıldı. Niyet halk kütüphanelerin koleksiyonlarını e-kitap haline getirerek dijital çağa ayak uydurmak. Mısır’da yaşananlardan ders çıkarılır mı bilmiyorum, ama bizim durumumuz da pek farklı değil. Dijitalleştirme alandaki hak ihlallerini önleyecek düzenlemelerin yapıldığı “Fikir ve Sanat Eserleri Kanun Taslağı” iki yıldan fazla bir süredir Kültür ve Turizm Bakanı’nın imzalayıp Bakanlar Kurulu’na sunmasını bekliyor.
Bu arada korsan yayıncılar yasayı da kütüphanelerin dijitalleşmesini de beklemeden hızla faaliyete geçtiler. İnternette e-kitap korsanlığı çığ gibi büyüdü, dayanılmaz boyutlara vardı. Yayıncısının dijitalleştirmediği kitapların bile e-kitap versiyonlarını bulmak mümkün. Böyle bir ortamda kütüphanelerde e-yayınları hizmete sunarken iyi düşünmek ve adımları çok dikkatli atmak gerek. Aksi taktirde iyi bir iş yapacağım derken onarılamaz zararlara yol açmak mümkün.