Salı günkü ve dünkü yazılarımda, Abdülhamit sansürünün genellikle gülünç kelime yasakları ile gündeme getirildiğini ve Padişah’ın despot yönetimine, vehimli, korkak kişiliğine bağlandığını ama bu sansürün arkasındaki “Toplum Mühendisliğinin” ihmal edildiğini belirtmiştim.

Oysa bu sansürün arkasında “ideolojik bir toplum mühendisliği” amacıyla, din, siyaset, tarih ve edebiyat kitaplarını da kapsayan biçimde yapılan “düşünce yasaklamaları” ve “toplumsal manipülasyon” vardı.

İki gündür yayımladığım listede, Abdülhamit döneminde YAKILAN KİTAPLARI, (lütfen dikkat ediniz, “yasaklanan” değil, “yakılan”) ve kaç tanesinin yakıldığını belirten sayılarla birlikte, Fatmagül Demirel’in kitabından aktardım.

(II. Abdülhamid Döneminde Sansür, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2007, ss. 173-183)

Demirel, 11 sayfada yayımladığı listede 132 farklı kitaptan 29 bin 681 adetin yakıldığını belirtiyor.

Bugün bu listeye ek olarak, Maarif Nazırı’nın bir yazısında yakılan kitaplar hakkındaki ek listeyi yayımlıyorum (ss. 184-185).

Bu listede içlerinde tarih kitapları, öyküler, romanlar, seyahatnameler de olan 45 çeşitli kitap var.

Lütfen bu YAKILAN KİTAPLAR listesine dikkatle bakınız, şaşıracaksınız!

(Sayılar o kitaptan kaç adedinin yakıldığını gösteriyor)

***

Billur Köşk, Türkçe, 2, Bir Çocuğun Sergüzeşti, Türkçe, 2, Çeşitli Kitaplar, Türkçe, 225, Devlet, Türkçe, 1, Divan-ı Hafız, Arapça, 1, ElMu’ahedatüd-Davetiye, Arapça, 1, E-Müşezzeb, Arapça, 2, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Türkçe, 1, Firuzname, Türkçe, 1, Gazi Osman isimli tiyatro kitabı, Türkçe, 1, Hadikatül Udeba, Türkçe, 88, Hadis-i Erba’in Şerhi, Türkçe, 1, Hande, Türkçe, 5, Hutbe Mecmuası, Türkçe, 1, İbret, Türkçe, 1, İhanet, Arapça, 1, İran Ermenileri, Ermenice, 1, Kenz-i Mahfi, Türkçe, 29, Köy Muaşakaları, Türkçe, 1, Letaifi Hayal, Türkçe, 1, Mektuplarım, Arapça, 1, Makalat-ı Nezihe, Türkçe, 1, Muharrerat-ı Hususiyeyi Akif Paşa, Türkçe, 1, Muhammediye, Türkçe, 2, Mukallid Müneccimbaşı Takvimi, Türkçe, 39, Manzara-ı Tuti zağ, Arapça, 1, Murad Bey’in Tarihi, Türkçe, 1, Mızraklı İlmihal, Türkçe, 1, Presse d’Historie de General Candidats, Fransızca, 1, Ravza-ı Hukuk, Türkçe, 1, Renüma-yı Farisi, Farsça, 1, Rusya, Türkçe, 1, Rusya ve Fransa’nın Muharebesi, (1870), Türkçe, 1, Silistre Muhasarası, Türkçe, 1, Suriye Muzafferiyatı, Arapça, 2, Takvimül Ebulziya, Türkçe, 1, Terceme-i Siyasetname, Türkçe, 1, Tarih-i Sivastopol, Türkçe, 1, Tasvir’i İtaat, Türkçe, 1, Ta’aşşuk-ı Tal’at ve Fıtnat, Türkçe, 1, Tuhfe-i Letaif, Türkçe, 144, Yeni Kantolar, Arapça, 15, Yemek Risalesi, Türkçe, 33, Yıldızname, Arapça, 1, Vatan, Hintçe, 1

***

Demirel’in kitabının 167-171’inci sayfalarında Abdülhamit döneminde “Osmanlı Devletine Girişi Yasaklanan Gazeteler” listesi var.

Bu listede de 162 isim belirtilmiş:

Ama yasaklanan gazetelerin sayısı çok daha fazla; çünkü içlerinde “Bütün Viyana Gazeteleri”, “Londra gazeteleri”, “Bütün İngiliz Gazeteleri”, “Bütün Fransız Gazeteleri”, “Bütün Atina Gazeteleri” gibi toptancı ifadeler var.

O sırada yasaklanan gazeteler arasında Le Figaro, Daily Telegraph, Times, Ahram (El Ehrâm olarak geçiyor) gibi bugün hâlâ yayınlarına devam eden ünlü gazeteler de dikkati çekiyor.

***

KAHROLSUN İSTİBDAT...

YAŞASIN DEMOKRATİK CUMHURİYET!