19 Mayıs 1919 ile başlayan tarihsel süreci iyi anlayabilmek için şu soruların yanıtlarını vermek gerekir:

1) Ordu gücü ile kazanılacak bir savaş için Mustafa Kemal niçin sadece askerlere odaklanmamış, her yerde halkı örgütlemek gibi, o dönem için çok zor olan bir işe girişmiştir?

 2) Niçin Ordu Müfettişliği görevine “Sivil makamlarla yazışma yetkisinin” de eklenmesini istemiştir?

3) Niçin savaşa “Amasya Tamimi”, “Erzurum Kongresi” ve “Sivas Kongresi” gibi sivil ağırlıklı örgütlenmelere dönük faaliyetlerle başlamıştır.

4) Kongre Başkanlıkları için neden ısrarlı olmuş, neden muhalifleri onun başkanlığını engellemeye çalışmıştır?

5) Kurtuluş Savaşı’nın kaderinin bile belli olmadığı 1920 yılı başlarında neden, hem İstanbul’dan kaçanlarla hem de Anadolu’dan seçilenlerle, Büyük Millet Meclisi’ni toplamıştır?

6) Neden Kurtuluş Savaşı’nın en kritik döneminde, Meclis onun Başkomutanlık yetkilerini uzatmadığı zaman bile Meclis’i feshetmemiştir?

7) Neden sürekli olarak, bütün muhalefet ve engellemelere karşın, her türlü güçlüğü göğüsleyerek, sonuna kadar Meclis ile çalışmıştır?

8) Neden Halife olmayı, Führer Kemal veya Yoldaş Kemal olmayı reddederek Cumhuriyeti ilan etmiş, Cumhurbaşkanı olmuştur?

9) Niçin laikliği ön plana çıkarmış, Anayasa’ya bile sokmuştur?

10) Niçin Medeni Kanunu’nu çıkarmış, başta kadınlar olmak üzere, bütün toplumu dine dayalı Mecelle’nin boyunduruğundan kurtarmıştır?

11) Niçin ilk kurulduğunda Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı önce tasvip etmiş, sonra ihanet olarak nitelemiştir?

12) Niçin kendisi bizzat, en yakın arkadaşlarına Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdurmuştur?

13) Serbest Cumhuriyet Fırkası niçin kurucuları tarafından terk edilmiş ve faaliyetlerine son vermiştir?

***

İşte biz, değerli gazeteci ve yazar arkadaşım Zülâl Kalkandelen ile birlikte bu süreci, adım adım gösteren bir zamandizin (kronoloji) çalışması yaptık.

Nesnel Cumhuriyet tarihimizin önemli olaylarını ve dönemeçlerini günbegün belirtirken bu tarihi Cumhuriyete karşı olan tepkilerle birlikte diyalektik bir yaklaşımla ele aldık.

Aslında DEVRİMİN VE KARŞI DEVRİMİN YÜZ YILI adlı çalışma 2019 sonuna kadar geliyor ve üç cilt halinde hazırlandı.

Atatürk Devri, “Savaş, Devrim ve Tepkiler” alt başlığıyla, bu hafta yayımlanan birinci cildin içinde ele alındı.

“Atatürk Devri”ni de 1919-1923, 1923-1930 ve 1930-1938 olarak üç farklı dönem halinde ele aldık ve her dönemi kendi diyalektik mantığı içinde, karşıdevrim süreçleriyle birlikte yorumlayan girişlerle başlattık.

Birinci döneme “Devrimin İki Temeli: Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet’in İlanı” adını verdik.

İkinci dönemi, “Devrimin Çok Partili Düzen Denemeleri: Cumhuriyet’e Karşı Halifeci Komutanların ve Şeyhlerin Direnişi, Atatürk’ün Kurdurduğu Muhalif Parti” diye niteledik.

Üçüncü döneme, “Çok Partili Düzenden Alınan Derslerle Toplumsal Dönüşüm Pekiştiriliyor: Ekonomik, Toplumsal, Siyasal Kültürel Devrimler” dedik.

***

Dün Zülâl Kalkandelen, mutlaka okunması gereken yazısında, 19 Mayıs’ın önemini, birlikte yazdığımız bu kitaptan yaptığı alıntılarla anlattı:

“19 Mayıs, Ufkun Ötesini Gören Bir Liderin, Demokratik Bir Cumhuriyet Kurmak İçin Çıktığı Yolculuğun Başlangıç tarihidir.”