16 Nisan 2016 referandumunu şaibeli kılan tek konu, mühürsüz oy pusulalarının geçerli sayılması değildi. Halkoylamasının niteliği gereği, TERCİH mührü kullanılması gerekirken, bazı sandıklarda kullanıldığı ortaya çıkan EVET mühürlü pusulaların geçerli sayılması da sorunluydu.
Bu sorunu, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven’in, değerli hocamız Prof. Dr. Emre Kongar’a gönderdiği yazılı açıklama dolayısıyla yeniden hatırladık. İsabet oldu.
Kongar’ın “yorumlarım ve sorularım yarına” notuyla köşesine aktardığı açıklama, YSK’nin anayasal nitelikli kurumsal kimliği dolayısıyla, bu ülkenin bütün yurttaşlarını ilgilendiriyor.
Önce Güven’in açıklamasında 16 Nisan referandumunda “TERCİH” mührü yerine “EVET” mührü kullanılması konusuyla ilgili bölümü aktaralım:
“Yine, Halkoylamasının başlamasından sonra bir kısım ilçe seçim kurullarından alınan bilgilerde sandık kurullarına “TERCİH” mührü yerine sehven “EVET” mührü dağıtıldığı ve bu mühürlerle oy kullandırıldığı, ayrıca bazı sandıklarda sandık kurulu mührünün oy pusulasının arka yüzü yerine ön yüzüne basıldığı, bazılarında ise arka yüzüne basılmakla birlikte ön yüzüne çıktığı bilgisinin alınması üzerine Kurulumuz; (Ek:1)
a) Oylamada kullanılan “EVET” mührünün seçmenin iradesini yansıtan işaret niteliğinde olduğu, kanunda yer alan mühürlerden biri yerine diğerinin kullanılmış olmasını seçmenin iradesini etkileyecek nitelikte görmeyerek, “EVET” mührüyle mühürlenmiş oy pusulalarını da geçerli saymıştır.”
 
450 bin ‘TERCİH’ mührü ne oldu?
Can alıcı kısım özetle; 16 Nisan referandumunda, bazı sandık kurullarına TERCİH mührü dağıtılması gerektiği halde EVET mührünün SEHVEN dağıtıldığı bilgisi. YSK, mühürlerden biri yerine, diğerinin kullanılmasını seçmenin iradesini etkileyecek nitelikte görmemiş ve EVET’i geçerli saymış.
Daha önce sordum, yanıtsız kaldı. Yukarıdaki açıklama vesilesiyle bir daha yazıp soruyorum:
-2016 yılının Mayıs ayında, Devlet Malzeme Ofisi, YSK için 450 bin adet mühür alımı ihalesi açtı. İhale resmen duyuruldu. Mühürlerin TERCİH yazılı olarak üretilmesi istendi.
-İhale şartnamesinde üretilecek TERCİH mühürlerinin 10’ar binlik paketler halinde 81 ilin hangi ilçesine ve toplamda kaçar adet teslim edileceği, tek tek ve ayrıntılı bir listeyle belirlenmişti. Dahası toplam TERCİH mühür sayısı 432 bin 640 adet olacaktı. Şartnamede, artan kaşelerin YSK’nin göstereceği yere teslim edileceği dahi belirtiliyordu.
Referandum mührü üzerinde yazılacak TERCİH kelimesi niye önemliydi?
Anayasa referandumu, EVET ve HAYIR olmak üzere iki seçenekli olduğu için.
Farklı anlam ve işlev üstlenmiş İKİ EVET karışmasın diye.
Yani halkoylamasının ruhuna uygun olan mühür; genel ve yerel seçimlerde kullanılan EVET mührü değil, üzerinde TERCİH yazılı olanlardı.
Dolayısıyla, yukarıda hatırlattığımız bu kadar ayrıntılı bir şartnameyle hazırlanmış ve sonuçlanmış bir TERCİH mührü alımı varken, genel ve yerel seçimlerdeki EVET yazılı mühürlerin dağıtımı, basit bir SEHVEN ile geçiştirilemeyecek kadar önemliydi.
EVET oyunun yüzde 51.41 gibi, kıl payı çıktığı bir sonuçta çok daha sonuca etki edecek önemde üstelik.