Sonucu ister gerçekçi, ister abartılı; şirketi ister nesnel, ister iktidara yakın olsun, her seçim anketi, seçimin güvenli ve hukuka uygun şartlarda yapılacağını öngörür.
Seçim güvenliği ilkelerinin -şu ya da bu nedenle- tam çalışmadığı seçimlerde, anket sonuçlarından kuşkulanmak hakkımızdır.
Son yazılarda, çalışmaları dikkat çeken #GurbetinOylari adlı bir sivil inisiyatife yer verdim. Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşı gönüllülerin oluşturduğu bu platform, cumhurbaşkanı seçiminin Almanya ayağındaki “müşahitlik” çalışmasını raporlaştırdı.
“Almanya’da Cumhurbaşkanı Seçimi İlk Tur Gözlem Analizi” başlıklı 11 sayfalık rapor, sistematiği ve içerdiği veriler açısından emek yoğun bir çalışma. Rapordan seçtiğim bazı saptamalar, sadece yurtdışı oy kullanım oranının neden düşük kaldığını izah etmiyor. Yarınki seçimde hepimizin dikkatli olmasını gerektiren uyarılar içeriyor.

***

- SEÇSİS Programı: En çok dikkati çeken, bilgisayarı kullanan sandık görevlilerinin SEÇSİS’in işlem gösterme özelliklerini bilmedikleri için, VPN ile işleyen sistemlere bağlantının kopabildiğini, bu durumda tekrar bağlanmak gerektiğini bilmiyor olmalarıdır. Bazı seçim alanlarında sandık numarası salon girişinde seçmene bildirilip seçmen içeri alındığı için, bağlantı koptuğu anlarda önce seçmene oy kullandırılmış, bu elle yazılan seçmen listesine geçirilmiş, daha sonra SEÇSİS’e işlenmiştir.
- Seçmen listesi: Seçim listeleri, mevzuata aykırı olmasına rağmen seçim alanının dışına asılmamıştır. Seçmen listesi sandık başında da basılı şekilde bulunmamaktaydı. Oy veren seçmenlerin kaydı, elle yazılan bir liste hazırlanarak tutulmuştur. Bu, SEÇSİS ile birlikte ele alındığında oy sayım sonuçlarının kontrolünü zorlaştıran bir durumdur.
- VPN bağlantısı koptu: Gün içinde bazen VPN bağlantısının kopması sandık görevlilerince fark edilmeyince, kullanılan oyun sisteme kaydedildiği kanısına varılmıştır. Fakat bu oy aslında SEÇSİS’e işlenmemiştir. Birkaç saniyelik kopmalardaki senkronizasyon sorunu, birçok sandıkta kaydedilen oy sayısı ile aslen oy veren seçmen sayısında değişiklik olmasına sebep olabilir.
- Basın özgürlüğü: YSK’nin 202 sayılı genelgesine göre “Medya mensuplarının; sandık çevresinde, sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü almaları ve bilgi elde etmeleri serbesttir.” Buna rağmen basın mensuplarının seçim alanına girmesi engellenmiş ve basının görüntü almasına oy verme işlemi başlamadan belirli bir süre için izin verilmiştir.
- Sandık kurulu üyelerinin çalışma şartları: Sandık kurulu üyelerinin seçimler öncesinde bütün izinlerinin iptal edilmesi, kesin dönüş yapacak memurların dönüş tarihlerinin ertelenmesi, Türkiye’ye gitmiş memurların acilen geri çağrılması ve “mutlaka görev çıkacak, asla plan yapmayın” denildiği için planlarını iptal eden memurlara görev çıkmaması, çalışan memurların çalışma isteklerinin kırılmasına sebep olmuştur. Sandık başında görev alan memurların, uzun mesafeden ailelerini bırakıp gelmek zorunda kalmaları, 4 gün boyunca kalacak yerlerinin yetkililerce ayarlanmaması ve yeterli miktarda harcırah alamamaları (Almanya için aldıkları ücret çoğu zaman kaldıkları otel parasını bile karşılamaya yetmemektedir.) memurları da sıkıntıya sokmuştur. Sabah en geç 6.30’dan akşam en erken 6.30’a kadar çalışan memurlara yiyecek ve içecek temin edilmemiştir. Bu çalışma şartları birleştiğinde, çoğu kişide “bir an evvel bitirelim de gidelim” düşüncesiyle seçim öncesindeki ve oy verme işleminin, zarf sayım ve döküm işlemlerinin üstünkörü ve gelişigüzel yapılmasına sebep olmuştur.
- Farklı uygulamalar: 202 sayılı genelge “Seçmen oy vermek için geldiğinde sandık kurulu başkanı seçmene cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla kapalı oy verme yerine girmesinin yasak olduğu ve cezasının bulunduğunun hatırlatılması” der. Cep telefonlarının oy kabinine sokulmaması hususunun hatırlatılmasını defaetle söylememize rağmen, bunun kendilerinin görevi olmadığını iddia eden bazı sandık başkanları, kabinde fotoğraf çekilmesi tespit edildiğinde, bu durumun tutanak altına alınmasına da rıza göstermemiş; durumu tutanak defterine geçirmemişlerdir.
Nasıl?
Yerim ancak bu kadarına yetti. Raporun tamamı için:
http://gurbetinoylari.com/wp-content/ uploads/2014/05/Almanyanın-Oyları-1.-Tur- Seçim-Analizi.pdf