İtalyan inşaat şirketi Astaldi’nin 3. Köprü’deki payını satacağı haberini görmüş olabilirsiniz. (Bloomberg News’in haberini Business HT aktardı.)
Gazeteler bu haberi “iddia” diye verseler, Astaldi ile 3. Köprü’nün büyük ortağı IC İçtaş konuya dair bir yorum yapmasa da haber doğru. O kadar doğru ki, Astaldi’nin Kasım 2017’de kamuoyuyla paylaştığı, şirketin 2017 hesaplarına dair “9 Aylık Sonuçlar” raporunda yer alıyor.
Mali ve finansal güçlendirme planına yer verilen şirket raporunda, projeler ölçeğinde finansal veriler tablolarla anlatılmış.
(Astaldi’nin 3. Boğaz Köprüsü’ndeki payı halihazırda yüzde 20 olarak biliniyor.)
Şirket, 3. Köprü’deki hissesini satarak işletme sermayesini güçlendirmeyi planıyor. Bu iş için görevlendirdiği Morgan Stanley ile Citi’nin çalışmalarının yolunda gittiği, 2018 yılının ilk çeyreğinde, hisseleri elden çıkarma işleminin kapanacağı belirtiliyor.

200 milyon Avro gelir bekleniyor
Astaldi’nin, 3. Köprü’deki yüzde 20 hissenin satışından beklediği para 200 milyon Avro. Bu veri de sözünü ettiğim 9 Aylık Sonuçlar raporunun 17. sayfasında yer alıyor. Bloomberg News haberinde satışın Çinlilere yapılacağı belirtiliyordu. Muhtemelen bu bilgi, şirket yönetiminin 15 Mart’ta yapmayı planladığı 2018 yılı hedefler toplantısında netleşecektir.
Konuyu araştırırken, Hazine’nin günlük 135 bin araç geçiş garantisi verdiği 3. Köprü hissesinin neden elden çıkarılmak istenebileceği sorusu şimdilik cevapsız. Fakat fikir vermesi açısından bir ipucu olabilir. Raporun 17. sayfasında dipteki küçük notu paylaşmak isterim:
“Türkiye’ye ilgimiz sürüyor. Fakat bu ilgimizi imtiyaz sözleşmelerinden EPC sözleşmelerine doğru (Engineering: Mühendislik, Procurement: İhale, Construction: İnşaat) değiştiriyoruz.”
Astaldi’nin o notta “imtiyaz sözleşmesi” diye kastettiği Yap-işlet-Devret modelli 3. Köprü, Yap-Kirala-Devret ile yaptırılan Etlik Şehir Hastanesi olmalı. (Astaldi, 3500 yataklı Etlik Şehir Hastanesi’nde de Türkerler ile ortak.) Demek ki, sıkça gündeme taşıdığımız Hazine garantili sözleşmelerde şirketlerin finansman dengesi açısından pek de yolunda gitmeyen bir durum/durumlar var. En azından Astaldi için. Yoksa garantisi araç başına geçiş ücreti 3 dolar üzerinden günlük 135 bin araç geçişi olarak belirlenen 3. Köprü hissesini neden satmak istesin?

Kanser ilacına yok, şehir hastanesine var
İlacın adı Keytruda. Bir dozu iki kutu olarak veriliyor. Her bir kullanımı 24 bin TL’ye mal oluyor. Bu bilgiler İstanbul milletvekili Barış Yarkadaş’ın açıklamasından. Kanser tedavisi gören 3 bin kişinin bu ilacı alması gerektiğini, ancak ilacın Sağlık Bakanlığı ve SGK listesinde bulunmadığını belirten Yarkadaş, “Bir kişi 20 günde bir 24 bin TL’yi nasıl ödesin” diye soruyor. Biz bu sorunun cevabını bekleyeduralım, Aydın’a 800 yataklı bir şehir hastanesi kurulacağını ve temelinin 6 ay içinde atılacağını öğreniyoruz. AKP Aydın Milletvekili Mustafa Savaş’ın “Aydın’ın haber sitesi SES gazetesi”nde yayımlanan açıklamasına göre “Adeta 5 yıldızlı otel rahatlığını verecek hastane kampusu ayrıca 150 yataklı fizik tedavi merkezini de içinde barındıracak. Toplamda 7 katlı 4 binadan ve 3 katlı ameliyathaneden oluşacak hastane, Aydın’ın tüm sağlık ihtiyacını karşılayacak nitelikte olacak”.
Kanser ilacına olmayan bütçe kaynağı, şehir hastanesi müteahhitlerine milyon milyon var gördüğünüz gibi.

Yazlık sarayın ihalesi ne oldu?
Marmaris Okluk’ta inşaatı süren yazlık saray Cumhurbaşkanlığı’nın 2018 yılı bütçesi TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda gündeme geldi.
Tarih 31 Ekim 2017’ydi.
O gün, İzmir milletvekili Musa Çam ile Muğla milletvekili Nurettin Demir, bu yazlık sarayın bütçeye maliyetini, uğruna kaç ağaç kesileceğini, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Fahri Kasırga’ya sordu.
Kasırga, Okluk’ta yaptırılan saray için kaç ağaç kesileceği sorusunu cevapsız bıraktı. Diğer soruya ise şu yanıtı verdi: “Burası için altyapı, çevre duvarı, peyzaj, dere ıslahları, güvenlik binaları, sondaj çalışmaları, etüt ve projelendirme için bir ihale yaptık, 12 milyon 125 bin TL harcadık.”
İstanbul milletvekili Aykut Erdoğdu, bu tutarı -doğal olarak- düşük bulmuş olacak ki, “İnşaat dahil mi” diye sordu.
Kasırga şu karşılığı verdi:
“İnşaatla ilgili bütün işlemler TOKİ tarafından yapılacaktır, TOKİ’ye yazdık. Projeler bittikten sonra ana ihale yapılacak; henüz, takdir edersiniz ki ortaya çıkmış proje ve yapılmış bir ihale olmadığından yanıltıcı bir bilgi vermemek adına rakam telaffuz edemiyorum.”
Bu oturumdan 15 gün önceki yazımızda Okluk’ta yükselen yazlık konut ile ilgili mimari projenin detaylarına yer vermiştik. Hatta inşaatı, saray müteahhidi Rönesans’ın kardeş şirketi REC’in yaptığını da...
Aradan beş ay geçti. İki gündür Okluk yazlık sarayı için Marmaris’te 40 bine yakın sığla ve çam ağacının kesildiği haberlerini okuyoruz. Marmaris Kent Konseyi öncülüğündeki STK’lerin açıklama yapmasına dahi izin verilmedi.
Belli ki bu süre zarfında Okluk’taki yazlık saray inşaatı ilerledi. Bu durumda Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Kasırga’nın TOKİ’ye atfen söylediği ihale de açılmış olmalı. Peki 300 kişinin aynı anda konaklayabileceği, hobi ve eğlence alanları da bulunan, dört ana bloktan oluşacak, en büyük blokun 3347 metrekare olarak çizildiği yazlık yerleşke ihalesi ne zaman açıldı?
Daha doğrusu, TOKİ bu ihaleyi açtı mı? Açtıysa, inşaat sürerken ihale açılır mı? Proje maliyeti ne kadar? Kim kazandı?

Vergi gelirinden spora özel harcama
Meclis’ten arka arkaya o kadar çok sayıda torba yasa gelip geçti ki, hangisinde ne olduğunu, ne getirilip ne değiştiğini akılda tutmak, konuyu özel olarak bilmedikçe imkânsız. Üstelik her bir torba 70-80 maddelik. Onlarca kanunu değiştiriyor. Bazı vergi kanunlarını değiştiren 82 maddelik son torba yasa da böyleydi. Mesela çocukların, babalarının görevinden dolayı hak kazandığı özel pasaport, imtiyazlı hale getiriliyor. Yurtdışına okumak için giden “genç” (ki, ana/ babanın AKP’li vekil olma olasılığı yüksek) orada iş kurarsa pasaport süresi uzuyor. Aynı torbaya öyle bir madde daha kondu ki, “bütçe hakkı” hak getire. Resmen devletin bir gelir kalemini özel amaçla kullanma yolunu açıyor hükümet. Spor kulüplerinin sporcuya yaptığı ödemelerden kesilen gelir vergisi tutarları için özel madde konuldu. Bakın nerelerde kullanılacak: “Sporcu, çalıştırıcılar ve diğer spor elemanlarının, sportif faaliyetlerine ilişkin iaşe, ibate, seyahat, sağlık, eğitim-öğretim harcamaları ile amatör spor dallarına ilişkin hazırlık kampları, müsabaka, malzeme ve ekipman, federasyon vize, lisans, tescil ve katılım harcamaları.”
Burada resmen genel bütçe gelirleri içinde yer alması gereken bir gelir kaynağından, özel amaçlı bir fon yaratılması var. “Bütçe hakkı”na aykırı. Nitekim CHP de, torba yasayla ilgili muhalefet şerhi hazırlığına bu itirazda bulunuyor. “Yasama organının, halk adına kamu gelirlerini toplama ve yine halk adına bu gelirleri harcama konusunda yürütme organına sınırlarını belirleyerek yetki verip sonuçlarını denetlemesine bütçe hakkı denildiği” hatırlatılıyor.