ABD Başkanlık koltuğunda daha bir ayı tamamlamayan Donald Trump’ın dış polititadaki tutumu,‘Önüm arkam sağım solum sobe, saklanmayan ebe’ oyununu akla getiriyor. Tabii artık kimsenin böylesi bir oyuna hevesi olmadığı aşikâr. Trump’in izolasyoncu ‘Çay Partici’ ve ‘şahin askerlerden’ oluşan ‘hibrit ekibiyle’ yönelimini herkes tedirginlikle bekliyor. Ve iyimserliğe çok da yer yok.

***

Yeni ABD Başkanı’nın yemin konuşmasındaki dış politika vurgusu “Kimseye yaşam biçimi dayatmayacağız. Bütün ulusların çıkarlarını koruma haklarını tanıyacağız. Eski ittifakları güçlendirip, yenilerini oluşturacağız. Medenileşmiş dünyayı birleştirerek radikal İslamcı terörizmi yeryüzünden tamamıyla sileceğiz” olmuştu. Sözlerinin yankısı dinmeden bol keseden sert retorikle elini fazlasıyla üstten açtı.
• Meksika lideriyle ‘duvar’ polemiği ile ‘sert adam’ görünümünü Avustralya liderinin suratına telefon kapatarak pekiştirmeye çalıştı.
• Transatlantik’in öte yakasındaki Avrupalı müttefiklerin kendisini ‘tehdit’ ilan etmesine varacak şekilde ‘kaderlerini ellerine almak durumunda oldukları’ algısını yerleştirdi.
• Pentagon’ın yeni şefi James Mattis’in Asya’da Güney Kore ve Japonya’da yaptığı siftahla Çin’e kendi kıyılarında ‘fazla açılmaması’ tehdidi savruldu.
• IŞİD ve radikal cihatçı İslam ‘bir numaralı terör tehdidi’ ilan edilirken, membaı olan Körfez’deki Vahhabi monarşilere göz kırpıldı.
• Eşzamanlı olarak İran’a karşı tehditkâr retorik devreye sokuldu. Hem ekibinden önde gelenler, hem de bizzat Trump, İran’ı ‘bir numaralı terörist devlet’ ilan etti.

***

Şimdilik Trump yönetiminin dilinden kurtulan tek ülke Rusya Federasyonu. Trump’ın önceliği ‘IŞİD’le savaşa’ vermesi, Şam’da rejim değişikliğinden vazgeçmiş görüntüsü, Moskova’da yeni işbirliği beklentisi yaratıyor. ABD lideri, yaptırım mevzusuna girmese bile Ukrayna lideri ile ilk görüşmesinde hiçbir somut destek vermedi. Kiev’in otonom bölgelere yeni saldırıları karşısında Rusya’yı adres göstererek ‘barışçı çözüm’ vurgusu yaptı. Yani Moskova ile bir nevi ‘peşrev’ havası var.
Lakin Yalta’dan beri ilk kez ‘ABD-Rusya işbirliği olur mu’ sorusu yöneltilse bile bu pürüzler çok. Trump’ın ‘demode’ diye nitelediği NATO üzerinden Obama’dan yadigâr Rusya sınırlarına yığılma politikası devam ediyor. Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük konuşlanma için ocak ayının ilk iki haftasında düğmeye basılmış, 4 bine yakın asker, tanklar ve zırhlı araçlar eşliğinde Polonya ile Baltık Cumhuriyetleri’ne konuşlanmıştı. Trump’ın askerleri pat diye çağıramayacağı ve pazarlık için kullanacağı besbelli. Rusya da tepkisini makul çerçevede tutuyor.
Yine Amerika’da Ortadoğu oyununda Rusya ile İran’ın arasını açma senaryoları yazılır olurken, Rusya, Trump’ın İran’a yönelik ‘terörist’ nitelemesine derhal “Biz İran’ı böyle görmüyoruz” diyerek sınır çekti. İran üzerinden beklediği fırtına için ‘gardını’ almış oldu.

***

Hal böyleyken Trump geçen hafta Fox TV ile söyleşisinde görülmemiş bir üsluba başvurdu. Sunucu Billy O’Reilly eski başkan ‘Baba’ Bush’un da eski bir CIA başkanı olduğunu unutarak Rusya liderinin KGB geçmişinden hareketle “Putin bir katil” diyerek üzerine gittiğinde Trump, akla gelmeyecek bir şey söyledi. “Bizim de pek çok katilimiz var. Bizim ülkemizin o kadar masum olduğunu mu düşünüyorsunuz” deyiverdi!
Bizlerin aklına ‘atom bombası, Amerikalar Okulu, Fidel Castro’ya yüzlerce suikast girişimi’ düşmesi normal olsa da bu ifadeleri ‘müstesna ulus’ algısı taşıyan Amerikan yönetici sınıfına indirilmiş darbe saymalı. Ancak Trump’ın vaktiyle tv programları sunmuş bir ‘eğlendirici’ olduğunu unutmamalı, söylemleri ile eylemleri tutmazsa da şaşırmamalı.

***

Dünyada küresel stratejik dengeler ve ittifak sisteminde yaşanan kaymalar ve gidişat ‘eğlendirici işadamı Trump’ın altından kalkamayacağı denli derin. Trump’ın ‘Önce Amerika’ mottosuna rağmen ölçülü dış politika eşliğinde ‘küresel detente’ yaratabilmesi hayli zor. Hele de ‘hibrit yönetimi’ neoconlarla elbirliği ederse, o vakit seyreyleyin dünyayı...