Bizler Kuzey Yarımküre’de kâh yaz sıcaklarıyla kavrulur, kâh yağmur ve sellerle serseme dönerken; kış mevsimini yaşayan Güney Yarımküre’deki Latinler’in de ‘harareti yüksek’.
Latin Amerika’nın son 15 senede solun kalesi olmuş iki ülkesi Brezilya ile Venezüella’da küresel sermaye, geleneksel yerli elitler eşliğinde neden-sonuç ilişkileri sağlam, gayet ‘hakiki darbeler’ icra etmekte. İki ülkede de ‘iç çatışma’ ve ‘kutuplaşma’ derinleşiyor.
Brezilya’da sola karşı sessiz ve derin darbe, sağı şimdilik dümene geçiren bir aşamaya kadar pişirildi. Dünyaya soldan bakanların, Venezüella’da ise açık faşizan karakterine karşın ‘muhalefet’ diye sunulandan yana tavır alması, yahut mevzuyu ‘demokrasi’ diye görüp ‘tarafsız kalması’ için uğraşılıyor.

***

Bu yazıda Brezilya’ya bakalım...
Brezilya’da İşçi Partisi’ne karşı girişilen uzun soluklu darbe tökezlemelerle de olsa devam ediyor. 1980’lerde ABD destekli askeri dikta rejimlerine karşı elde silah savaşmış, işkencelerden geçmiş eski bir gerilla olan kadın başkan Dilma Rousseff, geçen sene yolsuzluğa batmış sağcı Senato üyeleri tarafından ‘kongre, yargı ve ordu’ onaylı bir komplo eşliğinde azledilmişti. Dilma’nın ABD dahil pek çok ülkede bütçe açığını yamama icraatı, ‘yolsuzluk’ diye sunulmuş, ‘buz gibi’ bir darbe yapılmıştı. Koltuğuna kurulan 40 milyon doları bulan rüşvet zanlısı Demokratik Hareket Partisi üyesi sağcı Michel Temer, ilk iş ABD’ye gidip, küresel sermayeye hızlı özelleştirme, kemer sıkma programı taahhüt etmişti. Ancak ülkesinde ‘siyaset sınıfının’ yolsuzluk düzeyi, görece bağımsız yargı eşliğinde ayyuka çıkınca aciz hale düştü.

***

Yılmayan Brezilya İşçi Partisi, Dilma’nın selefi ve 2002-2010 yıllarındaki görev döneminde on milyonları yoksulluktan kurtaran politikalara imza atmış efsane lider Lula da Silva ile 2018 seçimine damgasını vurmaya soyununca, olanlar oldu. Geçen hafta Lula, şaibeli bir yargı sürecinin sonunda ‘yolsuzluktan’ 9.5 yıl hapse çarptırıldı, 20 yıla yakın siyasetten men edildi. Bir müteahhitlik şirketinden sahilde bir ev sahibi olmak, Petrobras’taki yolsuzlukların merkezinde olmak ve yaptığı konuşmalardan para almak gibi ithamlar var ama ortada hiçbir kanıt yok.
2014’te Dilma’yı alaşağı edenler, 2018’de Lula’nın önünü kesmek derdinde. Ve aslında İşçi Partisi, 15 senedir ‘aynı yatağa girdiği’ elitler ve orta üst sınıfın ideolojik nefretinden kurtulamamanın bedelini ödüyor. Solun günahlarının eksik olmadığı yolsuz düzenden bezgin ahalinin ‘duyarsızlığı’ eşliğinde...

***

Lula için henüz temyiz yolu açık. Başkanlığı döneminde kapitalist ayak oyunlarını iyi bellemiş karizmatik eski sendikacı da ‘kirli oynuyor’. Geçenlerde Temer için “Suçunun sabit olduğu sonucuna hemen varmayalım. Kanıtları görmeliyiz” demesi boşuna değil. Böylece hem Dilma’yı koltuktan ettikten sonra kendisi de yolsuzluktan 15 yıla çarptırılmış eski parlamento başkanı Eduardo Cunha’nın akıbetini anımsattı, hem de elitlere sinyal çaktı.

***

Lula görevi bıraktığında popülaritesi yüzde 86’yı buluyordu. Bugünkü kutuplaşmada yüzde 38.5’te. Yüzde 5, 6, 10’lardaki rakiplerini açık ara solluyor. Bu haliyle 2018 seçimini alacağı aşikâr. Bu sebeple elitler Lula’yı yargı yoluyla ekarte edemezse, seçimi öteletseler yeridir.
Şansı sıfır olan Temer, çalışma ve emeklilik yasalarını çalışanların servetten daha az pay almalarını mümkün kılacak şekilde ‘reforme ederek’ rolünü oynuyor. İktidarda kalacak görünümü verdiğinde real güçleniyor, borsa da; başı derde girince tam aksi... Uluslararası mali sermaye arkasında. Bir de kendisinden daha sağda bir adayın önünü açabilirse...
Neoliberal programı, serveti sosyal programlar aracılığıyla yoksullar hayrına yeniden dağıtımla dengelemekten ibaret ‘mutabakatçı solun’, kapitalizmin yapısal kriz ortamında payına ‘darbeler’ düşüyor. Emek-sermaye çelişkisinde sermayeden yana duran, grevlerin önünü kesmekle övünenlere darbe yapmaya ne hacet!
Venezüella’daki Bolivarcı sosyalist hareketi ‘demokrasi’ başlığıyla devirme girişimi ise sonraki yazıya...